پروژه دانشجویی مقاله افت تحصیلی تحت word دارای 66 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله افت تحصیلی تحت word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله افت تحصیلی تحت word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پروژه دانشجویی مقاله افت تحصیلی تحت word :
یکی از مباحث مطرح در محافل آموزشی و پرورشی درحال حاضر، افت تحصیلی دانش آموزان می باشد، اما این معضل چرا و چگونه شکل گرفته است؟ یکی از مسائل و مشکلات اساسی نظام آموزشی هرکشوری، مسأله افت تحصیلی است.
این موضوع هرساله هزینه های بسیار بالایی را دربرداشته و دورنمای پیشرفت و توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها را مبهم می کند. مطابق مطالعات انجام شده، این مشکل هرسال افزایش می یابد و بسیاری از دانش آموزان و حتی دانشجویان، نمی توانند از پس مواد و محتوای آموزشی طراحی و تدوین شده برآیند یا آنها در موعد مقرر انجام دهند.
زمانی این مسأله اهمیت بیشتری پیدا می کند که بدانیم بسیاری از این افراد توانایی های لازم را برای کسب موفقیت دارند، ولی موفق نمی شوند. باید به مقوله افت تحصیلی توجه بیشتری کرد تا بتوان با شناخت آن، توانایی ها و شایستگی های کودکان و نوجوانان را بارور کرد.
افت تحصیلی کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموز از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب است. توجه به تعریف فوق نشان می دهد مقایسه و سنجش عملکرد تحصیلی قبلی و فعلی دانش آموزان بهترین شاخص افت تحصیلی است.
مشکلاتی که دراین ارتباط شایان توجه است، در ابعاد فرد، خانواده، مدرسه و جامعه خلاصه می شود. البته فقط درذهن و روی کاغذ می توان آنها را از یکدیگر مجزا کرد. این عوامل، گاه چنان درهم تنیده اند که کنش متقابل دارند، که تعیین نقش و سهم هرکدام به دشواری امکانپذیر است.
علل فردی
مطالعات نشان داده است که حدود 10 درصد از موارد افت تحصیلی به علت ناتوانی ذهنی و عدم کشش فرد است. البته دربسیاری موارد دانش آموزی را که مشکل تحصیلی داشته و با تشخیص کمبود هوش به مراکز مشاوره ارجاع داده اند، پس از ارزیابی دقیق مشخص می شود دانش آموز هیچ ضعف شناختی یا هوشی ندارد و علت یا علل دیگری عامل مسأله است.
امروزه دیگر آن اهمیتی را که درگذشته به هوش داده می شد، داده نمی شود و گفته می شودهر شخص با نردبان صفات شخصیتی خود راه تکامل و پیشرفت را طی می‌کند و آنچه مهم است، صبرو بردباری و بویژه پشتکار است.
ازبین 2 دانش آموز با بهره هوشی مساوی، دانش آموزی موفق تر می شود و پیشرفت تحصیلی بهتری دارد که تلاش و پشتکار زیادتری داشته باشد. توجه: برای یادگیری و به یاد سپردن هر مطلبی اولین شرط، توجه به آن است.
بدیهی است اگر دانش آموز از هوش بالایی برخوردار باشد، ولی به مطلب یا موضوعی توجه نکند، نمی تواند آن را فراگیرد و علت افت و شکست تحصیلی بعضی دانش آموزان، ناشی از عدم توجه به معلم و موارد تدریس شده و نیز نداشت متن تمرکز عوامل هنگام مطالعه و انجام تکالیف درسی است.
انگیزه: انگیزه ، به حالتهای درونی فردگرفته می شود که موجب هدایت رفتار او به سوی نوعی هدف می شود و درواقع موتور حرکت هر فردی است. محققان، نداشتن انگیزه پیشرفت را یکی از دلایل افت تحصیلی می دانند.
آشفتگی های عاطفی و هیجانی: مشکلات عاطفی و هیجانی دانش آموزان در مقاطع مختلف رشد می تواند آشفتگی های عاطفی وهیجانی را، مشکلات عاطفی و هیجانی روانی خاص هر مرحله از رشد می تواند باعث اشتغال خاطر، آسیب وارد آمدن به قوای هوشی، تحلیل انرژی ذهنی، عدم تمرکز حواس و درنهایت افت تحصیلی دانش آموزان شود.
نارسائی هایی جسمی: دانش آموزانی که دارای بنیه ای ضعیفی هستند از سلامت عمومی کامل برخوردار نیستند، نمی توانند به اندازه کافی کوشش وفعالیت داشته باشند. این دسته به دلیل داشتن استعداد ابتلا به انواع بیماری ها از پیشرفت درسی باز می مانند. وجود ضعف بینایی و شنوایی نیز سبب عقب ماندگی و افت تحصیلی می شود.
ناراحتی های مربوط به مراکز عصبی و ناهماهنگی های حسی و حرکتی نیز درجای خود باعث افت تحصیلی می شوند.
درمیان خانواده
روابط و نظام ارزشی خانواده: مهمترین عامل مؤثر درشکل گیری نگرش دانش آموزان نسبت به تحصیل، خانواده است؛ این که والدین با دانش آموزان و درس و تحصیل او چگونه برخورد کنند و در الگوهای تربیتی خود برای چه نوع رفتارهایی ارزش قائل می شوند، یکی از اجزای اساسی درشکل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل است.
درموارد بسیاری علت افت تحصیلی یا شکست تحصیلی به جود نگرش های منفی، تضادها، مساعد نبودن شرایط خانواده از نظر عاطفی، روانی و ; برمی گردد.
مهمترین نقشی که والدین ناخواسته و ناآگاهانه نه تنها محیط مساعدی را برای مطالعه فرزندان ایجاد نمی کنند، بلکه اصرار می ورزند دانش آموزان درمحلی آکنده از سرو صدا و محرکهای مختلف مزاحم به انجام تکالیف بپردازند، ولی باید توجه داشت یادگیری درشرایطی بهتر صورت می گیرد که در آن محیط آرام است و محرکهایی مزاحم از جمله تلویزیون، بازی سایر کودکان و سروصداهای دیگر کمتر هستند. والدین با اجتناب از ترتیب دادن جشنها و مراسم مختلف یا شرکت در آنها در ایام امتحانات می توانند برپیشرفت تحصیلی فرزندان خود تأثیر داشته باشند.
والدین می توانند به جای خرید اشیای غیرضروری برای دانش آموزان، کتابها و وسایل کمک آموزشی تهیه کنند تا از این طریق هم دانش آموزان اوقات فراغت خودرا به خوبی بگذرانند و هم به یادگیری آنها کمک شود.
متاسفانه درکشور ما، مطالعه کتابهای غیردرسی و کمک درسی کمتر متداول است، درحالی که از طریق تهیه این گونه کتابها می توان کمک موثری به فرزندان کرد.
فقرمالی خانواده: یکی از عوامل افت تحصیلی کودک است، که به طور غیرمستقیم برپیشرفت درسی او مؤثر است. محروم ماندن از غذای سالم و کافی ونداشتن استراحت لازم به علت فعالیتها و کارهای غیردرسی برای جبران فقر مالی موجب عقب ماندگی درسی می شود.
درکنار این موضوع، می توان فقر فرهنگی و بی سوادی یا کم سوادی والدین، فقدان والد یا والدین، وجود مشاجره و ناسازگاری بین والدین و درنهایت نحوه ارتباط دانش آموز با برادران و خواهران را هم درافت تحصیلی دخیل دانست.
درآموزش چه خبراست؟
گاهی علت افت تحصیلی یا شکست درسی دانش آموز را باید درمدرسه جستجو کرد. اهم عللی که می توان از این نظر مورد بررسی قرار داد، به شرح ذیل است.
شیوه تدریس معلم: می توان گفت هر دانش آموز به شیوه خاصی مطالب درسی را درک و فرا می گیرد. وظیفه معلم است که با شناخت دانش آموزان و آگاهی ازچگونگی کاربرد شیوه های مختلف تدریس مدل مناسبی برای تدریس انتخاب کند.
گاهی علت افت تحصیلی دانش آموز این است که شیوه تدریس معلم مطابق روش یادگیری دانش آموز نیست. برنامه درسی مدرسه: گاهی علت افت تحصیلی این است که برنامه درسی طراحی شده از طرف مدرسه مناسب نیست؛ مثلاً دروس نسبتاً سخت را پشت سر هم یا یا درساعاتی گذاشته اندکه عموماً دانش آموزان خسته هستند.
انتظارات و پیش داوری های معلم: معلم در اولین برخورد با شاگردان خود سعی می‌کند، با پیشداوری خود آینده تحصیلی آنها را مجسم کند.
مطالعات نشان داده است که این قضاوت ها برمیزان پیشرفت و یا شکست دانش آموزان در دروس تأثیر دارد، به این صورت که اگر دانش آموزی که نمرات متوسط دارد به یک معلم معرفی کنیم و به او بگوییم تیزهوش است و نمرات درخشانی خواهد آورد؛ خود این دادن نگرش در ارتباط معلم با دانش آموز تأثیر خواهد گذاشت و باعث پیشرفت درسی وی خواهد شد.
نتیجه این که معلمان باید از پیش داوری بویژه از نوع منفی آن بپرهیزند، زیرا خود این امر منجر به شکست او خواهد شد.
شرایط فیزیکی کلاس: گرما یا سرمای بیش از حد کلاس، نامناسب بودن نظافت و نور کلاس، سر و صداهای غیرمعمول و تعداد بیش از حددانش آموزان درکلاس از جمله عواملی است که ممکن است مشکلات تحصیلی را در پی داشته باشند.
تعویض مکرر معلمان: جابجایی معلمان درطول سال تحصیلی و ناتوانی بعضی دانش آموزان به منظور سازگاری باروش تدریس و خصوصیات معلم ممکن است بویژه درمقاطع آموزشی پایین تر، منجر به افت تحصیلی شود. ارزیابی نادرست معلمان از عملکرد دانش آموزان، کنترل نامناسب کلاس از سوی معلم، فقدان وسایل کمک آموزشی، کمبود کتب بررسی، عدم همکاری و ارتباط بین اولیا و مدرسه، عدم وجود نظم و انضباط درکلاس و مدرسه و کمبود فضاهای آموزشی از دیگر علل مؤثر در افت تحصیلی دانش آموزان هستند.
اثرات افت تحصیلی
افت تحصیلی و مردودی را نمی توان فقط به عنوان یک مشکل فردی مورد توجه قرارداد ؛ زیرا ابعاد و پیامدهای ناشی از آن بسیار فراتر و وسیع تر از مسائل شخصی و فردی است.
افت تحصیلی را نباید نادیده گرفت، زیرا از طرفی بین افت تحصیلی، مردودی و ترک تحصیل رابطه
بررس علل و عوامل افت تحصیلی دانش آموزان
چرا درس نمی خوانید؟!
یکی از مهمترین آفات نظام آموزشی جهان از جمله کشور ما «افت تحصیلی» است که همه ساله به صورتهای گوناگون بخش عمده ای از استعدادهای بالقوه انسانی و منابع اقتصادی جامعه را به هدر می دهدو نابسامانیهای فردی و اقتصادی زیادی برجای میگذارد. این پدیده به صورت مردودی یا ترک تحصیل و یا کجرویهای دیگر جلوه می نماید.
کارشناسان مسائل اجتماعی دربررسی علل وعوامل افت تحصیلی دانش آموزان به دو دسته عوامل فردی واجتماعی اعتقاد دارند که توجه به آنها و ریشه یابی این عوامل می‌تواند در دست یابی به موفقیت دانش آموز ان مؤثر واقع شود درحالیکه عدم توجه به این عوامل و سهل انگاری دراین مورد ضررها و زیان های جبران ناپذیری به نسلی وارد خواهد ساخت که آینده کشور با دستهای آنان ساخته خواهد شد.
شرایط خانوادگی
مطالعه دانش آموزانی که دارای افت تحصیلی هستندنشان می دهد یکی از عوامل مؤثر بر این پدیده مسائل خانوادگی به ویژه از هم گسیختگی خانواده، کم سوادی والدین، مشکلات عاطفی، انزوا، جو اجتماعی، روانی خانواده، عدم ارتباط صمیمانه با پدر و مادر، میزان درآمد خانواده، شغل والدین، میران تفاهم والدین، حضور یا عدم حضور والدین، وضعیت تحصیلی سایر خواهران و برادران می باشد که درسلامت روحی و جسمی دانش آموز تأثیر فراوانی می گذارد.
دانش آموزی که از شرایط خانوادگی مناسب وپشتیبانی و حمایت عاطفی والدین خود برخوردار نیست و نیازهای روحی و روانی اش تامین نمی شود و در پی ارضای احتیاجات خود دچار بی توجهی به تحصیل یا ترک آن می شود.
پاسخ گفتن به نیازها ازسوی والدین لازمه موفقیت هر دانش آموز است درحالی که برخی از والدین بدون آگاهی از وظیفه خود درقبال دانش آموز فقط از او انتظار موفقیت دارند. نتایج یک تحقیق نشان می دهد که میزان تحصیلات والدین تأثیر فراوانی درکیفیت تحصیلی دانش آموز دارد، زیرا والدین تحصیل کرده به ویژه پدران درحل مشکلات درسی فرزندان بهتری یاور آنها خواهند بود و می‌توانند برای فرزندان خویش الگوهای بسیار زیبایی از تعلیم و تربیت باشند.
عامل اقتصادی
عدم اشتغال سرپرست خانواده و ناتوانی او در برآوردن کامل نیازهای افراد خانواده درافت تحصیلی فرزندان تأثیر فراوانی دارد، چرا که عدم توجه به ارضای نیازهای اولیه فرزندان خود مجبور به ترک تحصیل و ورود به بازار کار و اشتغال می گردند. تحقیقات نشان می‌دهد که بحران های اقتصادی، کاهش درآمد و فقر و بیکاری خانواده ها نه تنها جرایم و تخلف دانش آموزان تأثیر می گذارد، بلکه انگیزه ای برای سوق دادن افراد به سوی جرایم و تخلف از مقررات اجتماعی می شود.
همچنین فراهم نکردن تسهیلات آموزشی از جمله مدارس خوب، وسایل تحریر مناسب، البسه و تغذیه کافی و مناسب از سوی والدین باعث سرخوردگی و عدم گرایش کودکان و نوجوانان به مدرسه و درس خواندن می شود.
حضور پدر درخانه از جمله عواملی است که برروی نرفتن یا رفتن دانش آموز به مدرسه تأثیر می گذارد. مطالعه تقریباً نیمی از کودکانی که از درس خواندن محروم شده اند نشان می دهد که والدین این کودکان یا از هم جدا شده اند یا فوت کرده اند یا احیاناً دارای پدر معتاد بوده اند، چرا که الکل و دیگر مواد مخدر نیز بر زندگی نوجوانانی که والدین آنها به مصرف مواد مخدر وابسته باشند تأثیر فراوانی برجای می گذارد. این قبیل نوجوانان نه تنها بعدها د رمعرض خطرات ناشی از مصرف مواد مخدر هستند بلکه ازمشکلات روانی، اجتماعی نیز رنج می برند.
شیوه کنترل دانش آموزان در مدرسه
هرچه شیوه کنترل دانش آموزان درمدارس آمرانه، خشک و قیم مابانه باشد احساس از خودبیگانگی، ترک تحصیل، افت تحصیلی ، بی انضباطی، رفتارهای نامتعادل و مخرب و عدم مشارکت دربین دانش آموزان مشاهده می شود.
در حالی که ارتباط صمیمانه و صادقانه بین مدیر، کادرآموزشی ودانش آموزان نشان دهنده جوی آزاد و باز در مدرسه است و کنترل دانش آموزان به سمت شیوه‌های انسانی، متعادل و دموکراتیک جهت گیری پیدا می کند و بازده تحصیلی دانش آموزان افزایش می یابد و زمینه های پیشرفت آنان نه تنها در درس بلکه در زندگی فراهم می یابد.
مطالعه دانش آموزانی که دارای افت تحصیلی هستند نشان می‌دهد که اگر این دانش آموزان با معلمان خود ارتباط صمیمانه ای برقرار کنند درکاهش مشکلات عاطفی و پیشرفت تحصیلی آنان بسیار مؤثر می باشد این قبیل دانش آموزان اگر درفاصله ای نزدیک از معلم در کلاس قرار بگیرند قادر خواهند بود که وقت بیشتری را صرف فعالیت های درسی کنند و از حمایت بیشتر معلم برخوردار شوند که همین مسئله در رشد تحصیلی آنان تأثیر خواهدگذاشت.
البته باید توجه داشت که کودک و نوجوان احتیاج به محدودیت و کنترل منطقی و عاقلانه دارد واگر از حدخود پا فراتر بگذارد باید متوجه باشد که تنبیه درانتظار اوست. این تنبیه باید توأم با محبت ودلسوزی باشد و نوجوان به خوبی آن را درک کند.
تغذیه مناسب
تغذیه مناسب به ویژه وجود ذخایر غنی آهن درغذاهای دانش آموزان باعث افزایش توانایی آنان درفراگیری دروس مختف خواهد شد. دختران وپسرانی که به سن بلوغ می رسند به علت جهشی که در رشد پیش می آید به آهن بیشتری نیاز دارند و این مسئله در میان دختران بیشتر وجود دارد وا گر از تغذیه مناسب برخوردار نباشند به فقر آهن دچار می شوند. اثرات فیزیولوژیک و جسمانی ناشی از فقر آهن در دانش آموزان به کاهش بازدهی و بهره وری ذهنی و بدنی می انجامد.
شواهد مختلف نشان می‌دهد که کاهش ذخایر آهن بدن، حتی اگر کم خونی وجود نداشته باشد، اثرات بسیار منفی برفرایندهای شناختی، یادگیری، قدرت توجه و تمرکز ذهنی خواهد داشت. آهن برای عملکرد صحیح مغز در تمامی سنین یک عنصر ضروری است.
از سوی دیگر کلسیم، پروتئین، فسفر، ویتامین D و سایر ویتامین های موجود در غذاها برروی استخوان سازی، رشد جمسانی و فعالیت مغز اثر مطلوبی می گذارد؛ بنابراین توصیه های تغذیه ای بویژه خوردن لبنیات، انواع گوشت ها، سبزیجات، میوه وحبوبات برای تامین نیازهای تغذیه ای دانش آموزان ضروری و حیاتی است.
بنابراین توجه به نیازهای تغذیه ای دانش آموزان باید در رئوس اقدامات برنامه ریزان ومسئولین آموزشی کشور قرار گیرد تا تمام دانش آموزان از این امکانات برخوردار باشند و دانش آموزانی که به دلیل درآمد پایین والدینشان از تغذیه مناسب برخودار نیستند و متقابلاً از هوش و استعداد بالایی برخودارند دچار افت تحصیلی نشوند.
ارائه تغذیه رایگان در مدارس به ویژه در مدارس ابتدایی و راهنمایی می تواند از جمله گام های مؤثر در این زمینه باشد.
ارتباط با دوستان
توانایی دانش آموز در دوست یابی و حفظ آن، ارتباط اجتماعی و مشارکت دانش آموز در فعالیت های اجتماعی باعث می شود که ضمن ایجاد رابطه ای متقابل نیازهای روانی خود را برآورده کند و درامر تحصیلی هم با تبعیت از رقابت سالم به موفقیت نائل شود.
انتخاب دوستان مناسب و تشخیص داشتن رابطه ای سالم و سازنده تنها به وسیله نوجوان امکان پذیر نیست و باید توسط والدین در مرحله نخست و سپس مربیان آموزشی این مشاوره و راهنمایی ها صورت بگیرد تا دانش آموزان درمعرض دوستی های ناباب وناپاک قرار نگیرند. ارتباط با دوستان ناباب بخصوص جنس مخالف باعث ایجاد مشکلات رفتاری می شود، اضطراب دانش آموزان را بالا می برد ودرمیزان پیشرفت تحصیلی مؤثر است.
دانش آموزانی که با جنس مخالف رابطه دارند ساعات زیادی از زمانی که درمدرسه حضور دارند و ساعاتی از اوقات فراغت منزل را که باید به تحصیل و تعمق بپردازند درگیر مسائل فکری دوستی با جنس مخالف هستند و همین عدم آگاهی ذهنی و کمی وقت خودموجبات افت درسی آنان می شود.
والدین با انتخاب دوستان مناسب برای فرزندانشان و فراهم کردن زمینه مساعد برای مراوده در محیط های خانوادگی و همچنین فراهم نمودن محیط عاطفی توأم با حسن تفاهم بین افراد خانواده تحصیلی فرزندشان فراهم آورند.
مشکلات تحصیلی نوجوانان
دوره نوجوانی، درانتقال علم و دانش به نوجوانان دوره مهمی محسوب می شود. از آنجا که نوجوانان از نظرذهنی دارای تفکر انتزاعی می شود، علوم را به طور انتزاعی درک می کند، معمولاً با جنبه های مختلف علم و مهارتهای مورد نیاز مشاغل آینده آشنا می شود. عده ای از نوجوانان دچار شکست درمسائل تحصیلی می گردند. می‌توان گفت که مواجهه نوجوان با شکستها، ناکامی ها و تحصیل که معمولاً با بی علاقگی نسبت به مسائل تحصیلی و کاهش نمرات درسی شروع می شود، افت تحصیلی نام دارد. به منظور کاهش افت تحصیلی نوجوانان باید از طریق والدین و مربیان اقدام نمود. والدین درمواجهه با افت تحصیلی نوجوانان می بایستی انعطاف پذیربوده، رفتارهای خشونت آمیز با وی نداشته باشند و درعوض موفقیتهای تحصیلی او را تقویت نموده و به او پاداش دهند. زیرا دریادگیری بیشتری دست یابد. درغیر این صورت عدم تقویت فرد در هنگام افت تحصیلی موجب ترک تحصیل نوجوانان خواهد شد.
به عبارت دیگر والدین می بایستی به نوجوان توجه کافی را مبذول داشته و روحیه اعتماد به نفس وی را افزایش دهند در نوجوان نسبت به درس خواندن هدف ایجاد کنند. درغیر این صورت هرگونه رفتار مخالفی در والدین موجب شکست و از بین رفتن اعتماد به نفس وی خواهد شد.
مربیان نیز هنگام افت تحصیلی نوجوانان باید توجه کافی داشته باشند که افت تحصیلی نشانه عدم توانایی تحصیلی وی نیست و او را به اندازه کافی تقویت نمایند. عللی که سبب افت تحصیلی در افراد می شود عبارتند از:
1 گسیختگی محیط خانواده
2 عدم اعتماد به نفس نوجوان
3 عوامل فرهنگی – خانوادگی
4 عدم ارتباط بین والدین و اولیای مدرسه
بنابراین این محیط خانه و مدرسه، علاقه و رغبت، همسالان و گاهی بی اعتمادی ها می توانند موجب افت تحصیلی گردند. افت تحصیلی چنانچه ادامه یابد به بزهکاری و انحرافات کشیده می شود و در نتیجه ترک تحصیل به وجود می آید.
نحوه برخورد والدین نقش مهمی در پیشرفت و یا افت تحصیلی نوجوانان ایفا می‌کند. براساس تحقیقات انجام گرفته ویژگی های والدین و محیط خانوادگی، همبستگی بالایی، با پیشرفت تحصیلی فرزندان دارد.
براساس نتایج این تحقیقات، والدین به سه دسته تقسیم می شوند:
1 والدین هدایت کننده
2 قدرت مدار
3 آسان گیر
1والدین هدایت کننده : این نوع از والدین، کودکان خود را در مسائل تحصیلی هدایت می کنند، آنها را تشویق می کنند و در صورت ضعف فرزند، با تقویت درسی، وی را راهنمایی نموده و به طور کلی در رفع مشکلات تحصیلی به آنها کمک می‌کنند. بچه ها را درتصمیم گیری ها دخالت داد، درصورت افت تحصیلی کودک، با تشویق و کمک بیشتر وی را به فعالیت بیشتر وا می دارند. روش تحلیل مسائل و جوانب مختلف موضوعات را به کودکان خود آموزش می دهند. نوجوانان خود را با مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی آشنا می کنند.
2والدین قدرت مدار: این نوع والدین، به فرزندان خود سخت گیری می کنند، اجازه سئوال و کنجکاوی به فرزندان نمی دهند، درصورت افت تحصیلی آنها را به شدت تنبیه می کنند، خودشان نیز به شدت ناراحت شده ودرنتیجه سخت گیریهاشان را بیشتر می کنند. با نوجوان خود ارتباط برقرار نمی‌کنند و او را در تصمیم گیری ها دخالت نمی دهند و انعطاف پذیری کمی دارند.
3والدین آسان گیر: این والدین به تکالیف کودکشان اهمیت نمی دهند، وی را آزاد گذاشته تا به میل خود تکالیفش را انجام دهد. هیچ نظم و انضباطی دراین خانواده ها برای هیچ کاری وجود ندارد. نظارت چندانی بر تکالیف درسی فرزندانشان ندارند، چنانچه دعوت به انجمن اولیاء مدرسه شوند، اصلاً شرکت نمی کنند. درواقع این والدین درمسائل تحصیلی فرزندان به دو صورت شرکت می کنند: یا کاملاً آزاد می‌گذارند، یامسئولیت کارها را به عهده وی می گذارند.
بنابراین رفتار والدین درپیشرفت تحصیلی نوجوانان تأثیر بسزایی دارد. از آنجاکه نوجوانی دوره انتقال و یادگیری است، والدین می بایستی به مسائل تحصیلی فرزندانشان توجه کافی را مبذول داشته و با او برخوردهای مثبت وتوأم با پاداش و تقویت داشته باشند.
معلمین نیز می بایستی انعطاف پذیربوده، رفتارهای خشن و تندی با آنها نداشته باشند، تا درصورت افت تحصیلی نوجوان بتوانند جبران کرده، به عوامل آن توجه کنند و آنها را رفع نموده تا نوجوانان بتوانند مشکلات خود را جبران نمایند.
عوامل ترک تحصیل نوجوانان
نگرش والدین امر بسیار مهمی در تحصیل نوجوانان می باشد که آیا کودکان را به منظور یادگیری و کسب دانش به مدرسه می فرستند یا برای نمره گرفتن.
والدین می بایستی به این امر توجه داشته باشند که ملاک درس خواندن یادگیری است نه نمره. یادگیری علم ودانش، کسب مهارتها برای زندگی آینده، یادگیری نظم و تربیت، قوانین جامعه واجتماعی شدن مهم است.
این مورد که برخی از خانواده ها به خصوص خانواده های قدرت مدار به فرزندان توجهی نمی شود، انعطاف پذیری لازم را ندارند و آنها را به عنوان نوجوان در نظر نمی گیرند. با وی ارتباط برقرار نمی کنند، موجب عدم اعتماد به نفس در او خواهند شد. زیرا چنانچه والدین به جای تشویق از تحقیر، سرزنش و تهدید استفاده کنند، نوجوان اعتماد به نفس خود را از دست می دهد خودباوریهایش کاهش می یابد، عزت نفس خود را ناچیز می شمارد و درنتیجه پیشرفت تحصیلی وی تحت تأثیر قرار می گیرد. دراین خانواده ها اگر نوجوان نمره پائینی بگیرد، تصور می کند که این شکست ادامه می یابد و شکستهای مکرر موجب افت تحصیلی وی می شود و درصورت ادامه چنین وضعی نوجوان دچارترک تحصیل می شودو ترک تحصیل نیز سبب ایجاد انحرافات می گردد.
باید تذکر داد که عوامل دیگری از قبیل عوامل فرهنگی، اقتصادی، باورها و ارزشها نیز در افت تحصیلی تأثیر دارند.
بنابراین در پایان می بایستی اشاره کنیم که والدین نباید نمره را به عنوان ملاک پیشرفت تحصیلی کودک درنظر داشته باشند بلکه هدف یادگیری کودک است. والدین باید انعطاف کافی را در زمینه نمره دانش آموزان داشته باشند تا مشکلاتی رادرکودکان و نوجوانان دراین زمینه به وجود نیاورند.
افت تحصیلی
منظور از افت تحصیلی کاهش عملکرد تحصیلی ودرسی دانش آموز از سطحی رضایت بخش به سطحی نامطلوب است. توجه به این تعریف نشان می دهد که مقایسه و سنجش سطح عملکرد تحصیلی قبلی و فعلی دانش آموز بهترین شاخص افت تحصیلی است.
(افروز، 1375،ص101) معتقد است زمانی می توان از افت تحصیلی صحبت کرد که فاصله قابل توجهی بین توان و استعداد بالقوه وتوان بالفعل فرد در فعالیتهای درسی و پیشرفت تحصیلی مشهود باشد.
علل و عوامل افت تحصیلی
برخی از علل افت تحصیلی عبارتنداز :
1 مشاجرات والدین
2 جدایی والدین
3 ازدست دادن والدین
4 بی سوادی والدین
5 اشتغال بیش از حد والدین دربیرون از خانه
6 کوتاهی اولیاء مدرسه و والدین در آموزش و پرورش
7 نادیده گرفتن رشته تخصصی معلمین و واداشتن آنان به تدریس مواد درسی ناخواسته
8 نداشتن امکانات رفاهی مطلوب معلم
9 تحصیلات و سطح فرهنگ خانواده
10 شرایط اجتماعی و اقتصادی خانواده
11 شرایط عاطفی وامنیت محیط خانواده
12 تعداد اعضای خانواده
13 اشتغال کودکان
14 اشتغال مادران
15 روابط معلم و دانش آموز
اکنون به توضیح هر یک از علل افت تحصیلی خواهیم پرداخت.
1مشاجرات والدین
مشاجرات والدین به هیچ وجه از نظر کودک و نوجوان پوشیده نیست. و بر روح و روان آنان لطمات شدید وارد می سازد. به ویژه کودکان از ترس اینکه مبادا تکیه گاهشان را از دست بدهند گاهی آنچنان دگرگون می شوند که به لکنت زبان، حواس پرتی، عصبانیت، گوشه گیری و افسردگی دچار میشوند. برخی نیز چون تمام ساعات فکر و ذهنشان به خانه وخانواده مشغول است از کار مشق و درس و مدرسه باز می مانند و کم کار و بی حوصله می شوند.
2جدایی والدین
جدایی والدین به کودکان و نوجوانان ضربه های هولناک وارد می سازد. به ویژه در اطفال تا 5 سالگی باعث می شود که آنان در جوانی و بزرگسالی از عواطف طبیعی و سازگاری با دیگران بی بهره شوند و رشد عاطفی و عقلی و اجتماعی شان مختل گردد.
3ازدست دادن والدین
درگذشت و یا از دست دادن یکی از والدین مانند جدایی والدین کودک و نوجوان را به اضطراب و نگرانی شدید گرفتار می نماید. نبود والدین برای کودکان غیرقابل تحمل است تا آنجا که ممکن است به آشفتگی روانی و حتی فرار از خانه منجر شود. تأثیر این عامل در افت تحصیلی نیز بسیار زیاد است. مگر آنکه یکی از والدین بتواند به خوبی از عهده پرکردن جای خالی فرد فوت شده برآید.
4بی سوادی والدین
آمار نشان می دهد در خانواده هایی که والدین آنها بی سواد هستند فرزندان کمتربه تحصیل دانش علاقه نشان می‌دهند و بیشتر به ترک تحصیل روی می آورند و یا به افت تحصیلی دچار میشوند. همین آمار نشان می‌دهد که هم اکنون در ایران 14600000 نفر بی سواد وجود دارد. (حیدری ، 1374ص129)
5اشتغال بیش ازحد والدین دربیرون از خانه
کار و مشغله زیاد والدین به ویژه پدر و خستگی کار روزانه باعث می شود که از حیث تربیتی و عاطفی نارسایی هایی را برای فرزندان به وجود آورد وآنان در زمینه امور درسی خود کمتر احساس مسئولیت نمایند و کم کم از درس ومدرسه باز می‌مانند و به علت آنکه کسی مراقب آنان نیست به مرور زمان دچار افت تحصیلی میشوند.
6کوتاهی اولیاء مدرسه و والدین در آموزش وپرورش
مادر، پدر، معلم و مربی باید از همان سالهای اولیه مدرسه به موازات تعلیم درست دانش آموزان نسبت به تربیت درست آنان نیز اقدام ورزند و آنان را طوری تربیت نمایند که به خود اعتماد داشته باشند. و همواره نگران حال و آینده خود نباشند چراکه همین نگرانی ممکن است درآینده باعث افت تحصیلی گردد.
آنان باید هدف از زندگی وفواید زندگی اجتماعی را بشناسند و بدان ایمان پیدا کنند. تا به هنگام تحصیل یا درموقع ورود به اجتماع با هرشکستی از میدان به در نروند. بلکه شعور بررسی علل شکست و بازشناسی اشتباهات و اندیشه برنامه ریزی دست وصحیح مجدد را داشته باشند.
7نادیده گرفتن رشته تخصصی معلمین و واداشتن آنان به تدریس مواد درسی ناخواسته
باید به این نکته اشاره نمود از سالهای دور تا کنون همواره این اشتباه بزرگ در مدارس کشور ما تکرار می گردد. و آن این نکته است که در تدریس دانش آموزان از معلمینی استفاده می‌شود که درآن درس از تبحر لازم برخوردار نیستند.
دبیر ادبیات فارسی فارغ التحصیل رشته جامعه شناسی ودبیر روان شناسی دارای دانشنامه لیسانس جغرافی است. و این امر باعث آن می گردد تا معلم خودنتواند آنچنانکه باید وشاید با درس ارتباط برقرارنماید. چه رسد به دانش آموزان درنتیجه دانش آموزان نیز به علت درست ارتباط برقرار ننمودن دچار افت تحصیلی می‌گردند.
8 نداشتن امکانات رفاهی معلم
نداشتن امکانات رفاهی معلم و آشفتگی اقتصادی موجب پریشانی او می گردد. که بدون تردید دروضعیت تعلیم و تربیت شاگردان تأثیر مستقیم دارد. معلمی که به سبب ناچیزی حقوق و درآمد، ناگزیر به پرداختن کار دومی است با خستگی ناشی از کارهای سخت روزانه و فشار روحی هیچ وقت فرصت مطالعه و تحقیق را- که برای هر علمی چون نان روز و خواب شب لازم است دست پیدا نمی‌کند.
ریاست دانشگاه شهید بهشتی درمصاحبه مورخ 23/1/69 شمسی خودچه به جا و رسا گفته است : در ; نبودن انگیزه های قوی برای تحصیل درمیان عده زیادی از دانش آموز ان به خصوص دانش آموزان دبیرستانی را شاید بتوان به عنوان نخستین حلقه از زنجیره های طولانی علل افت تحصیلی در مواردی نام برد دانش آموزان دبیرستانی که معلمان خود را با آن همه تحصیل و تلاش و جدیت و آموختن با مشکلات شدید اقتصادی و به تبع آن اجتماعی می یابند چگونه می توان انگیزه ای برای ادامه دادن تحصیل داشته باشند. (حیدری، 1374 ص 183 و184)
9 شرایط اجتماعی و اقتصادی
به طور کلی محدودیتهای محیطی و کمبود محرکهای رشد ذهنی و اجتماعی از عوامل مهم در افت تحصیلی کودکان و نوجوانان است درصد قابل توجهی از دانش آموزان که به طور جدی دچار افت تحصیلی شده اند درمدارس استثنائی مشغول تحصیل میشوند و جز عقب ماندگی های فرهنگی به شمار می روند. کودکانی که جز خانواده هایی هستند که از نظر اجتماعی و اقتصادی درسطح پایین قرار دارند از نظر فرهنگی نیز دچار مشکل هستند و این مشکلات باعث افت تحصیلی می شوند. (فرقانی، 1382 ص 24)
دانش آموزانی هستند که از نظر بهره هوشی و جسمانی هیچگونه ناراحتی و عقب ماندگی ندارند اما بر اثر فقر خانوادگی نداشتن تحمل گرسنگی و کمبود و نداشتن وسایل تحصیل نمی تواند به طور مرتب درمدرسه حضور یابند و درسهای خود رافرا گیرند. درنتیجه دچار ناکامی و عقب ماندگی می شوند درواقع فقر به سلامت و آسایش کودک لطمه می زند. مادران این دسته از کودکان آن قدر دربیرون از خانه مشغول به کار هستند که نمی توانند به نحو شایسته از فرزندان خود مراقبت و پرستاری کنند. وضعیت اقتصادی تعیین کننده محل سکونت است. و اگر دانش آموزان به دلیل فقر مالی نمی توانند محل مناسبی داشته باشند برای انجام تکالیف و مطالعه دروس با مشکل موجه اند. ازیک طرف محل سکونت تعیین کننده نوع مدرسه ای است که کودک درآن مشغول به تحصیل است.
وقتی محل سکونت دانش آموزان دریک محل فقیر باشد چه از نظر آموزشی و چه از نظر معلمان با کمبودهایی روبرو است که مستقیماً برافت تحصیلی اثر می گذارد ازطرف دیگر فرزندان چنین خانواده‌هایی امکان خریدن و خواندن مجلات، روزنامه ها و کتابهای غیردرسی راندارند، و درنتیجه تجارب آنان محدود خواهدبود. فقر مالی سبب می شود دانش آموزان از فضای کافی و استراحت لازم محروم بمانند. یا برای جبران کمبودهای خود و خانواده ساعتی از روز یا شب را به کار مشغول باشند و درنتیجه فرصت کافی برای انجام تکالیف را نداشته باشند. همچنین سطح آرزوهای دانش آموزان خانواده های ثروتمند و مرفه متفاوت از خانواده های فقیر و کم درآمد است.
همین تفاوتهای کمی و کیفی بالابودن شکست های تحصیلی درطبقات اجتماعی کم درآمد را به رغم وجود سطح توانایی های برابر توجیه می کند. درخانواده های طبقات پایین تر دانش آموزان شروع به تحصیلات ناشناخته می کنند، به امتحاناتی دشوار می اندیشند، بامتونی مواجه می شوند که آنها را مشکل می پندارند درحالی که دانش آموزان طبقات اجتماعی – اقتصادی بالاتر با آرامش درباره آنها صحبت می کنند (بیابانگرد، 1380 ص 121) دربرابر دشواریهای اجتناب ناپذیر تحصیلات دانشگاهی خانواده های مرفه انتظار دارند که فرزندان آنان مدارج عالی را طی نمایند.
درنتیجه از آنان حمایت می نمایند و دیگران را نیز به حمایت از آنان وا می دارند. برعکس خانواده های سطح پایین درخود آرزوهای بسیار پایین نشان می دهند. آنان از اینکه خودموفق به تحصیل و کسب مدارج عالی نشده اند دارای احساس بسیار نامطلوبی بوده، و همین احساس را به فرزندان خود منتقل می سازند. و یا به راحتی می پذیرند که آنان نیز چنین احساسی داشته باشند. به علت فقدان یا پایین بودن انگیزش اغلب این دانش آموزان درتحصیلات خودموفق نمی شوند. و به سوی مشاغل سطح پایین نیز کشیده می شوند.
موضوع ها و موقعیتهای مرتبط با مدرسه مثلاً انجام آزمون هوش، دادن امتحان، از برخواندن درکلاس درس و ; به طور مثبتی پاسخ دهند. در صورتی که کودکان طبقات پایین چنین آموزشی نمی بینند همچنین آنان با چنین اندیشه هایی بزرگ نمی شوند که اگر قرار است در زندگی موفق شوند باید در مدرسه خوب کارکنند (مجیدی، 1375 ص 24) عبداللهی 1370 درتحقیق تحت عنوان «مقایسه وضع اجتماعی اقتصادی و فرهنگی خانواده های دانش آموزان پسر مردود و ممتاز مدارس راهنمایی استان سمنان» نتیجه گیری می کند که به طور کلی دانش آموزان مردود از مشکلات خانوادگی بیشتری نسبت به دانش آموزان ممتاز اعم از اجتماعی اقتصادی وفرهنگی برخوردارند. در گروه دانش آموزان مردود کمتر از 001 /10 احتمال وجود دارد که مادران آنها تحصیلات بالاتر از دیپلم داشته باشند. (مجیدی 1375،ص 36)
علت افت تحصیلی و یا ترک تحصیل در کشورهای مختلف متفاوت است طبق گزارش گروه مشاوران یونسکو (1369، ترجمه مشایخ) درهندوستان دانش آموزان بیشتر به علت کمبود لباس و عدم امکانات و شهریه ترک تحصیل می کنند یا دچار افت تحصیلی می شوند.
در فیلیپین خانواده های متعددی وجود دارند که اغلب هزینه های ناچیز تحصیل کودکان برای آنها مبلغ مهمی است دربعضی خانواده ها دختران باید در خانه بمانند و به کار خانه کمک کنند و یا از بچه های خانه نگهداری کنند در پاکستان 60% از ترک تحصیل کنندگان فقر را عامل آن ذکر کرده اند. (مجیدی، 1374 ص70)
احمدی در پژوهش خود (1370) درمورد «افت تحصلی دانش آموزان سال سوم دبیرستان دخترانه نجف آباد» دریافت که اغلب دانش آموزان دارای افت تحصیلی :
• درخانواده هایی با سطح اقتصادی پایین زندگی می کنند.
نتیجه رسیده است که بین عملکرد تحصیل دانش آموزان که دارای والدین با سواد بودند ودانش آموزانی که والدین بی سواد دارند تفاوت معنی داری وجود دارد.به این معنا که سواد والدین در پیشرفت تحصیلی فرزندان اثرات مثبتی دارد. نکته قابل ذکر دراین زمینه آن است که گرچه نظارت و کمک غیر مستقیم والدین در امر مربوط به درسی و تحصیلی فرزندان درپیشرفت و موفقیت دانش آموزان بسیار مؤثر است اما این کمک اگر به طور مستقیم باشد، یعنی والدین تکالیف فرزندان را به جای آنها انجام دهند نه تنها عامل موفقیت نبوده بلکه باعث افت و شکست آنها نیز خواهدشد.
اگر وضعیت نمرات درسی دانش آموزان مقطع راهنمایی را با مقطع ابتدایی مقایسه کنیم خواهیم دید که تفاوت زیادی باهم دارند، یعنی نمرات درسی دانش آموزان بارفتن به مقطع تحصیلی راهنمایی کاهش می یابد. علت این مسئله صرفاً به دشوار تر شدن تکالیف بر نمی گردد یک علت مهم دراین زمینه آن است که درمقطع ابتدایی بسیاری از اولیاء به ویژه مادران به خصوص برای فرزند اول خانواده کمک زیادی درامور درسی او می کنند. در واقع دانش آموزان با کمک و یاری مستقیم دیگران نمرات خوبی می گیرند. اما درمقطع راهنمایی کمک اولیاء به طور ناگهانی کاهش می یابد چراکه اولاً ممکن است اولیاء حوصله و علاقه و فرصتی را که قبلاً داشته اند دیگر نداشته باشند و ثانیاً از نظر علمی و اطلاعات و دانستنی های لازم را با توجه به دشواری دروس نداشته باشند.
از این رو دانش آموز یکباره احساس می کند که تنها شده است و کسی نیست که به او توجه کند، و مشکلات درسی اش را برطرف نماید. اولیاء و مربیان گرامی توجه داشته باشند که اگر دانش آموزی در مقطع ابتدایی با تلاش و کوشش خود نمره 15 بگیرد بهتر از آن است که به کمک والدین و یا دیگران نمره 18 بگیرد. چرا که دانش آموز درصورت دوم عامل موفقیت را کمک دیگران و نه تلاش و زحمت خود می داند ولذا اعتماد به نفس که راز و رمز مهم موفقیت است پیدا نمی‌کند و درسالهای بعد نیز احتمالاً موفق نخواهد شد. اما درحالت اول دانش آموز عامل موفقیت را تلاش و کوشش خودمی داندو به توانایی خود اعتماد پیدا می کند. چنان که گفته شد مهمترین نقش اولیاء فرآهم آوردن یک محیط و فضای عاطفی مناسب جهت مطالعه، تقویت و تشویق رفتارهای درسی کودکان ونوجوانان و نظارت و کمک غیر مستقیم به آنها است.
11 شرایط عاطفی و امنیت محیط خانواده
خانواده یک نهاد اجتماعی کوچک است که اولین کانون تربیتی کودکان به حساب می آید و مقدار قابل توجهی از وقت خود را در آن می گذراند.
بهرام زاده (1372) به نقل از شارک (1967) می گوید: محیط خانوادگی بیش از بهره هوشی کودکان درموقعیت تحصیلی آنان مؤثر است. شاید بتوان گفت: مهمترین عامل مؤثر درشکل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل خانواده است. این که والدین بادانش آموزان ودرس و تحصیل او چگونه برخورد کنند و در الگوهای تربیتی خود برای چه نوع رفتارهایی ارزش قائل شوند. یکی از اجزای اساسی درشکل گیری نگرش دانش آموز نسبت به تحصیل است در موارد بسیاری علل افت تحصیلی و یا شکست تحصیلی به وجود این نگرش های منفی، تضادها، مساعد نبودن شرایط خانواده از نظر عاطفی و روانی و ; بر می گردد پدرانی که درس را بیهوده و اتلاف وقت تلقی می کنند همین نگرش را به فرزندان خود نیز انتقال می دهند. و برای پیشرفت تحصیلی آنهاهیچ کوششی را به عمل نمی آورند. (بیابانگرد، 1380 ص 115)
گاهی ممکن است یک خانواده از نظر مالی و اقتصادی درحدمطلوب باشد اما فرزندان آنان به دلیل اختلاف و کشمکشهای خانوادگی بین پدر و مادر و یابین هریک از اعضاء خانه باعث می شودازیک طرف دانش آموز محیط مناسبی برای مطالعه دروس و انجام تکالیف نداشته باشد و از طرف دیگر باعث اضطراب در دانش آموزان و عدم حواس درکلاس و درهنگام یادگیری دروس می شود.
دانش آموزی که در خانواده با پدر و مادر درگیر است، برای نشان دادن مخالفت خود با آنها، ناخودآگاه سعی می کند بر خلاف میل آنها رفتار کند از این رو چون تمایل و حساسیت پدر و مادر را به تحصیل می شناسد در درس خواندن کوتاهی می نماید نوجوان درسن بلوغ به علت تغییرات جسمی و روحی به مسائل غیر درسی نیز توجه نماید ممکن است شدیداً به ورزش روی آورد و یا آن که بیشتر به تفریح و گردش بپردازد. پسر نوجوانی عقیده داشت که درس خواندن برای دخترهاست این تفکر می تواند در درس نوجوان اثر نامطلوب بگذارد. (حیدری، 1374 ص 168)
تحقیقات نشان می دهند که بین سطح فرهنگ خانواده و ترک تحصیل فرزندان رابطه معکوس وجود دارد. (بیابانگرد، 1380 ، ص 117)
رضویه (1371) دراین زمینه معتقد است در کشورهای پیشرفته موقعیت اقتصادی خانواده در درجه اول و سواد والدین در درجه دوم نقش اصلی را در میزان پیشرفت تحصیلی بازی می کنند. ولی درایران احتمالاً اولیت این دو عامل جابه جا می شود. (بیابانگرد، 1380 ص 118)
صدیق (1356) با انجام پژوهش با عنوان «بررسی عوامل مؤثر در مردودی دانش آموزان» به این نتیجه می رسد که اختلافات خانوادگی ضربات روحی بیشماری را به فرزندان وارد ساخته و از مهمترین عوامل شکست و افت تحصیلی دانش آموز است. (مجیدی، 1375، ص، 119-118)
با توجه به نقش مهم والدین در پیشرفت تحصیلی کودکان، نبود هریک از آنها به دلایل مختلف می تواند بر تحصیل کودکان تأثیری ژرف وناگوار باقی بگذارد، فقدان والدین علاوه برآثار منفی رفتاری و عاطفی برکودکان، حتی درصورت اصلاح محیط که تنها کودکان مجبور به انجام برخی وظایف والدین باشند موجب افت تحصیلی می گردد.
