پروژه دانشجویی مقاله در مورد بازار نو (شیراز) تحت word دارای 74 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله در مورد بازار نو (شیراز) تحت word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله در مورد بازار نو (شیراز) تحت word ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پروژه دانشجویی مقاله در مورد بازار نو (شیراز) تحت word :
بازار نو (شیراز)
این بازار از جانب دروازه اصفهان و در امتداد بازار وکیل ساخته شده و بانی آن میرزا یوسف اشرفی مازندرانی – از وزرای شیراز – است که به سال 1229 هـ.ق از منصب خود برکنار گردید. این بازار در ابتدا به «بازار میرزایوسفی» شهرت داشت ولی از اواخر دوره قاجار به جهت جدیدالاحداث بودن آن به بازار نو معروف شد.
بازار وکیل (شیراز)
این مجموعه ارزشمند، در شرق میدان شهرداری شیراز و جنب مسجد جامع واقع گردیده و از ساخته های کریم خان زند است که ظاهراً ساختمان آن بعد از سال 1187 هـ.ق آغاز شده است. (نقشه ش 142 و 144)
به اعتقاد نویسندگان، کریم خان زند در ساخت این بازار، بازار قیصریه لار را مدنظر داشته و به روایت دیگر، کریم خان بازار وکیل را از روی بازار صفوی کازرون (بازاری که در دوره کریم خان زند برپا بوده و بعدها در دوره قاجاریه خراب و نوسازی شد) ساخته است. علی رغم شباهت معماری بازار به معماری دوره صفوی، همچون دیگر آثار کریم خان زند دارای ویژگی ها و خصوصیات منحصر به فردی است و همچنین از نظر وسعت، عرض و تزیینات بر مجموعه بازارهای قبلی رجحان دارد.
همزمان با ساخت بازار و برای تسهیل بازرگانی و تجارت، سراها، گمرک و ضرابخانه ای در کنار بازار ساخته اند که ساختمان آنها هم اکنون بر جای مانده است. بازار وکیل در دوره زندیه از رونق زیادی برخوردار بوده و پیشه های مختلفی در آن به فعالیت اشتغال داشتند، اما با انتقال پایتخت در اوایل دوره قاجار، از رونق آن کاسته شد. مالکیت بناها و حجره های بازار در اختیار کریم خان و جانشینان او بود که با اجاره بهای نسبتاً کمی در اختیار بازرگانان و سایر پیشه وران قرار داده می شد.
بازار وکیل در حال حاضر متشکل از یک رشته اصلی شمالی – جنوبی و یک رشته کوچکتر غربی – شرقی است که در محل تقاطع آنها چهار سوق وسیع و زیبایی ساخته اند. سراها و دیگر بناهای مرتبط با بازار نیز در حواشی رشته اصلی بازار قرار گرفته و با درگاه و دالان هایی بدان راه می یابند. متأسفانه اقدامات عمرانی دوره اخیر صدماتی به این مجموعه وارد ساخته است،
از جمله با احداث خیابان زند، رشته شمالی و جنوبی بازار وکیل در محلی نزدیک چهارسوق قطع شده و چند حجره و طاق در این بخش از میان رفته است. همچنین در همین دوره تعدادی مغازه به نمای غربی بازار و بخشی از نمای مسجد الحاق شده که این امر صورت قدیمی بازار را در این قسمت دگرگون کرده است.
در ساخت و شالوده ریزی بازار، ظاهراً دقت زیادی به خرج داده شده، چرا که بعد از گذشت سالیان دراز و وقوع زلزله های متعدد، هیچ خللی در ساختمان آن، به ویژه در طاق بزرگ چهارسوق پدید نیامده است. مصالحی که در ساختمان بازار به کار رفته در شالوده، سکوها و ازاره ها، سنگ های تراشیده در قطعات نسبتاً بزرگ؛ و در بدنه و طاق ها آجر است. از دیگر نکات قابل توجه بازار مسأله تأمین روشنایی و تهویه هوای داخل آن است که با تعبیه بادگیرها و روزنه ها یا پنجره هایی این مسأله به مناسبترین شکل صورت گرفته است.
رشته شمالی – جنوبی بازار وکیل در هر سمت چهارسوق 41 زوج حجره یا مغازه دارد و همچنین درگاه ها و راهروهایی در آن تعبیه شده که دسترسی به کاروانسرهای روغنی، احمدی، گمرک و ضرابخانه را فراهم می سازد. رشته شرقی – غربی بازار کوچکتر است و در سمت شرقی 19 زوج حجره – مشهور به بازار علاقه بندان – و در سمت غربی 10 زوج حجره – مشهور به بازار ترکش دوزها دارد. به موازات بازار ترکش دوزها، در سمت جنوب چهارسوق، بازار دیگری است که مدخل ورودی آن در جلو مسجد وکیل قرار دارد و به بازار شمشیرگرها مشهور است. بازار اخیر 11 زوج حجره دارد.
پوشش راهروهای میانه بازار عبارت از گنبدهای خوش طرحی است که بر روی طاق یا قوس های جناغی قرار گرفته اند. ارتفاع این طاق ها از کف بازار حدود 11 متر بوده که بعد از بالا آوردن کف بازار – حدود 1 متر – به 10 متر کاهش یافته است. بر بالای هر یک از حجره ها، پنجره هایی تعبیه شده که روشنایی بخش مرکزی بازار را فراهم می سازد. مغازه ها وسعت زیادی دارند و در جلو هر کدام از آنها سکوهایی از قطعات سنگ های حجاری شده بزرگ نهاده اند تا مغازه داران کالاهای خود را بر روی آنها عرضه کنند. نمای بیرونی این سکوها مزین به نقوش برجسته، به اشکال ترنج است. با بالا آوردن کف بازار، بخش عمده این سکوها در زیر خاک مدفون شده است.
نقطه مرکزی بازار، چهارسوق زیبای آن است که در محل تقاطع دو رشته بازار ساخته شده است. این بخش به شکل هشت ضلعی است و گنبد بزرگ و مرتفعی بر روی آن بنا شده است. سطح زیرین این گنبد به شیوه زیبایی آجرچینی و تزیین شده و بر فراز آن بادگیری ساخته اند. در گذشته در میانه چهارسوق، حوض مرمرین زیبایی وجود داشت که آب آن از مجرایی که از زیر کف بازار ترکش دوزها می گذشت، تأمین می شد. با بالا آمدن کف بازار، این حوض در زیر سطح کنونی بازار قرار گرفت.
از بخش هایی که در دوره قاجار در کنار بازار وکیل ساخته اند می توان به بازار مسگرها و اردوبازار اشاره کرد که اولی به سال 1298 هـ.ق و توسط حاجی میرزا معتمدالدوله ساخته شده است. همزمان با ساخت بازار وکیل بناهای دیگری نیز در مجاورت آن ساخته شدند که از آن جمله می توان به ضرابخانه، گمرک و تعدادی سرا اشاره کرد. (نقشه ش 142)
ضرابخانه: این بنا در میانه راسته اصلی بازار و تقریباً رو به روی مدخل کاروانسرای روغنی واقع گردیده و محل ضرب سکه حکومت زندیه و معاملات پولی و تجاری (به منزله بانک) بوده است. این بنا دارای درگاه ورودی، دالان ها و حجره های با تزیینات کاشیکاری در پوشش مدخل است و از نمونه های شیوه معماری دوره زندیه است.
بازار یزد
مجموعه بازار تاریخی یزد در بافت قدیمی شهر، محله لب خندق و مجاور میدان خان، میدان میرچخماق و خیابان های قیام و امام خمینی واقع گردیده و به همراه بناهای تاریخی مجاور خود، یکی از وسیع ترین و زیباترین مجموعه های معماری شهر یزد را به وجود آورده است. این مجموعه براساس آثار موجود، در طی سده های مختلف از دوره تیموری تا دوره اخیر شکل گرفته و گسترش یافته است و امروزه مشتمل بر حدود 15 بازار بزرگ و کوچک، تعداد قابل توجهی سرا و تیمچه و
بناهای دیگری چون مسجد، مدرسه، حسینیه، حمام و میدان است. (نقشه های ش 264 تا 267)
یکی از قدیمترین بخش های این مجموعه در میدان میرچخماق و پشت بنای معروف به تکیه میرچخماق – که از جهتی سردر بازار نیز محسوب می شود – واقع گردیده و به «بازار حاجی قنبر» معروف است (نقشه ش 265). این بازار از ساخته های نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی است که در زمان جهانشاه قره قوینلو، حکومت یزد را بر عهده داشته است. بنای معروف به میرچخماق یا حسینیه، ارتباطی با امیرچخماق و زمان ساخت بازار ندارد بلکه در دوره قاجاریه به عنوان حسینیه ای، به شیوه تکایای شهر یزد ساخته شده و به هنگام مراسم عزاداری مورد استفاده قرار می
گرفته و در عین حال سردر بازار حاجی قنبر نیز محسوب می شده است. بر این بنا کتیبه ای ثبت شده که مورخ 1296 هـ.ق و محتوی نام معماران بنا – استاد محمدحسین ولد استاد باقر بنا و استاد محمدحسین ولد زین العابدین کرمانی – است. این بنای مرتفع و زیبا مشتمل بر سردر و غرفه های طرفین و طبقات بالاست. بخش میانی بنا در سه طبقه ساخته شده و بر رأس آن دو مناره خوش طرح ساخته شده است. نمای سردر با کتیبه ها و کاشیکاری مزین شده است.
بازار خان و مجموعه اطراف آن نیز از دیگر بخش های زیبا و جالب توجه مجموعه بازار یزد است که از کناره شمالی خیابان قیام آغاز شده و با انحنایی در جهت شرقی – غربی امتداد می یابد (نقشه ش 264). بازار خان در اواخر قرن 13 هجری توسط محمدخان والی (حاکم یزد به سالهای 87-
1280 و 97-1293 هـ.ق) ساخته شده است. در کنار این بازار سرای پنجه علی، سرای وکیل، تیمچه میرافضلی و مساجد و مدارس تاریخی دیگری نیز واقع شده است. بازار خان با طاق و گنبدهای مسقف شده و دارای چهارسوق زیبایی با پوشش بلند گنبدی و تزیینات کاربندی و نورگیرهای مشبک زیبا است. از بازار خان، بازارهای کوچک دیگری منشعب می شود که از آن جمله اند: بازار زرگری (که از میانه بازار خان تا خیابان قیام امتداد یافته)، بازار افشار (که به همراه
کاروانسرای افشار توسط حاجی محمدصادق افشار ساخته شده است)، بازار صدری (که از بازار افشار تا حسینیه شاهزاده امتداد یافته) و بازار دروازه مهریز.
از بخش های مهم دیگر بازار یزد مجموعه میدان خان (نقشه ش 266)، مشتمل بر میدان و دکان های اطراف آن، بنای قیصریه، مدرسه خان، سرای گلشن و مسجدی کوچک است که در اواخر قرن 12 هـ.ق توسط محمدتقی خان (متوفی 1213 هـ.ق) ساخته شده است. (نقشه ش 266 و 267)
میدان خان از بناهای جالب توجه و خوش طرح شهر یزد است که در چهار طرف آن دکان های با سردرهای هلالی شکل و راهروهای مسقفی در جلو، قرار گرفته است. ظاهراً قبل از احداث این
میدان، در این حدود میدانی مشهور به خواجه – مربوط به دوره تیموری و سال 850 هـ.ق- وجود داشته است. بنای قیصریه از ضلع جنوبی میدان خان تا مدرسه خان کشیده شده و در میانه آن چهارسو مانند زیبایی با پوشش گنبدی مرتفع و رسمی بندی، ساخته شده است. گنبد این چهارسو به سبک گنبد چهارسوق بازار خان ساخته شده و همانند آن دارای نورگیرهای زیبایی است. در این قیصریه در مجموع 28 دکان ساخته شده که عواید آن وقف مدرسه خان می باشد. در ورودی های قیصریه دو در آلت کاری بزرگ و خوش طرح نصب کرده اند. لوح تاریخی قیصریه، مورخ 1186 هـ.ق، رو به روی در شرقی آن و بر دیوار دست چپ مدخل مدرسه نصب شده است.
بخش های دیگر مجموعه بازار یزد عبارتند از: بازار جعفرخان و بازار علاقه بندی که به موازات یکدیگر قرار گرفته و ورودی آنها از خیابان قیام است (در کتاب جامع مفیدی – تألیف قرن 11 هجری – از بازار علاقه بندی یاد شده و بنای آن را به میرزاعبدالله پسر میرزا سلمان جابری نسبت داده شده است)؛ بازار پنجه علی و بازار تبریزی ها که در امتداد یکدیگر قرار گرفته و از خیابان قیام تا سرای بزرگ علی آقا کشیده شده است (نام بازار پنجه علی نخستین بار در وقف نامه مصلی – مربوط به
قرن 11 هجری – ذکر شده است)؛ بازار مشیر که به همراه سرای مشیر در اواخر دوره قاجاریه توسط میرزا فتح الله خان مشیرالممالک ساخته شده است؛ بازار ملا اسمعیل (واقع در مجاورت مجموعه ملا اسمعیل و مربوط به دوره قاجاریه)؛ بازار سراج ها، بازار چیت سازی، بازار مسگری، بازار حضرت عباس و بازار کاشیگری.
بازار اصفهان
مجموعه بازار تاریخی اصفهان در امتدادی از میدان امام (نقش جهان) تا مسجد جامع کشیده شده و از نظر وسعت، ویژگی های معماری و رونق اقتصادی، از مهمترین بازارهای تاریخی ایران محسوب می شود (نقشه و طرح های ش 56 تا 65). بخش اصلی این بازار از آثار دوره صفوی – به ویژه زمان شاه عباس اول – است که در دوره های بعدی با تغییرات و تعمیراتی گسترش یافته است. با این حال قدمت بازار اصفهان به سده های نخستین اسلامی باز می گردد که در دوره های بعدی نیز
(آل بویه، سلجوقی و ایلخانی) از رونق و اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. آثار این دوره ها ظاهراً به جهت ویرانگری های دوره ایلخانی، تیموری و بازسازی ها و کارهای عمرانی گسترده دوره صفویه از بین رفته است. به نظر می رسد قدیمترین بخش بازار در مجاورت مجموعه مسجد جامع شکل گرفته است.
مقدسی در کتاب «احسن التقاسیم» (تألیف قرن چهارم هجری) درباره اصفهان و بازار آن می نویسد: «[اصفهان] شهر [ی] بازرگانی است. بازرگانان بزرگ و هنرمندان ماهر دارد، برخی [از] بازارهایشان سرپوشیده و بعضی سرگشاده است. جامع شهر در بازاری زیباست». ما فروخی نیز در رساله «محاسن اصفهان» (تألیف قرن 5 هجری) در تعریف بازارهای اصفهان می نویسد: «و بازارهای میان شهر، هر بازاری از روی قیاس سقف و صحنش زمین و آسمان، و به حسب حسن
نسق و تصفیف و لطیف رونق و تألیف بروج کواکب و منازل آن و به نسبت کثرت نعمت و انبوهی بهشت و بهشتیان، و از غلبه مردم و تردد ایشان، هر چهارسویی عرصه عرصات و لجه عمان، از اقمشه و امتعه و سلعتها و نادر و فاخر و گرانمایه بر در هر دکان …» ناصرخصرو قبادیانی نیز که در سال 444 هـ.ق از اصفهان دیدن کرده در خصوص بازارهای آن می نویسد: «… و بازارهای بسیار
زیبا و بازاری دیدم از آن صرافان که اندر او دویست مرد صراف بود و هر بازاری را دربندی و دروازه ای و همه محلتها و کوچه ها را همچنین دربندها و دروازه های محکم و کاروانسراهای پاکیزه ای بود و کوچه ای بود که آن را «کوطراز» می گفتند و در آن کوچه، پنجاه کاروانسرای نیکو و در هر یک بیّاعان و حجره داران بسیار نشسته». نویسنده ترجمه فارسی رساله «محاسن اصفهان» در قرن هشتم نیز از بازاری به نام «مظفریه» نام می برد که شش دروازه و چهارصد باب دکان و حجره داشته و در داخل آن چهار کاروانسرای بزرگ، مجهز به اتاق هایی برای سکونت مسافرین و اهل معاملات و نیز اصطبل و فضای باز و دو مسجد و یک سقایه معمور داشته که مصالح آن از گچ و آجر بوده است
.
با توجه به پایتختی اصفهان در دوره سلجوقی و بناهای با شکوه و ارزشمندی که در این دوره در اصفهان ساخته شده است، به نظر می رسد مجموعه بازار نیز در این دوره گسترش یافته و بناهای متعدد و ارزشمندی در آن ساخته شده باشد. در دوره ایلخانی نیز بازار اصفهان از رونق خوبی برخوردار بوده اما ویرانگری های دوره تیموری از رونق و شکوه آن تا حدودی کاست.
رونق و گسترش اصلی مجموعه بازار اصفهان و بناهای مرتبط با آن مربوط به دوره صفویه و به پایتختی گزیده شدن اصفهان است. در این دوره، به ویژه در زمان شاه عباس اول، اقدامات
گسترده و چشم گیری در اصفهان به انجام رسید که از جمله مهمترین آنها میدان نقش جهان و بناهای اطراف آن بود. با انتخاب میدان نقش جهان به عنوان مرکزیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شهر اصفهان، طراحان شهری شاه عباس اول کوشیدند تا دو بخش قدیم و جدید شهر را به هم متصل سازند. برای این کار ترتیبی داده شد تا بازار قدیمی در جهت میدان نقش جهان امتداد یابد. همچنین بازارهای سرپوشیده و پر رونقی در اطراف میدان احداث کردند و عملاً میدان نقش جهان به مرکزیبت اصفهان تبدیل گردید. بخش اصلی این ساخت و ساز به ویژه بازار در طی سالهای 1010 تا 1030 هـ.ق و توسط شاه عباس اول صورت گرفت و بخشی دیگر توسط بزرگان و امرای
دولت ساخته شد. این ساخت و ساز در دوره شاهان بعدی صفویه و نیز دوره قاجاریه دنبال شد.
سیاحان خارجی که در دوره صفویه از اصفهان دیدن کرده اند به توصیف بازار پررونق آن پرداخته اند از جمله شاردن سیاح فرانسوی است که مدت نسبتاً زیادی را در اصفهان گذرانیده است، نامبرده در سفرنامه خود در خصوص بازار اصفهان می نویسد: «بازار بزرگ اصفهان در شمال میدان واقع شده و سردر عالی با تزیینات آجرهای چینی (منظور کاشی های معرق) دارد، در دو طرف این
سردر، دو سکوی وسیع قرار دارد که با سنگ یشم و سماق مفروش شده و روی این سکوها جواهر فروشان و زرگران بساط خود را گسترده و انواع و اقسام زیورآلات و جواهرآلات و سکه های کمیاب را به فروش می رسانند … از سردر قیصریه وارد مجلل ترین و بزرگترین بازارهای اصفهان می شویم که محل فروش پارچه های گرانبهاست و گنبد منقش بزرگی در میانه آن قرار دارد (منظور چهارسوی قیصریه یا ضرابخانه است)، در طرف راست این گنبد ضرابخانه و در طرف دیگر آن کاروانسرای لـله بیک بنا شده است». سرای مزبور یا سرای شاه در دو طبقه و در اطراف حیاط
بزرگی ساخته شده بود و بیش از یکصد و چهل حجره داشته است. شاردن همچنین از سرای مولتانیان که عده ای از مولتان هند در آن به تجارت مشغول بودند، و بازارهای متعددی در اطراف میدان نقش جهان – که هر یک به صنف خاصی تعلق داشته – یاد می کند. در منابع و متون تاریخی دیگر نیز از بازار اصفهان و بناهای مرتبط به آن یاد شده است. بخش زیادی از بناهای ذکر شده در این منابع امروزه از بین رفته است.
مجموعه بازار تاریخی اصفهان امروزه مشتمل بر سردر و جلوخان، راسته های متعدد اصلی و فرعی، چهارسوها، سراها و تیمچه ها و بازارچه های بسیاری است که همچنین در بافت خود دارای بناهای تاریخی ارزشمند زیادی چون مساجد، مدارس، حمام ها و … می باشد. بخش های اصلی مجموعه بازار تاریخی اصفهان عبارتند از: سردر قیصریه، بازار قیصریه، بازار سماورسازها مثقال فروشی ها)، بازار زرگرها، بازار تفنگ سازها، بازار عربان، بازار درخت سوخته، بازار نیم آور یا در تالار، بازار گلشن یا جارچی باشی، بازار چهارسو و از بازارهای اطراف میدان نقش جهان، بازار علیقلی آقا، بازار مسگرها و ترکش دوزها، بازار کلاهدوزها و قنادها، بازار کفشدوزها، بازار رنگرزها، و بازارچه مقصودبیک و بازارچه بلند یا شاهی در خیابان چهارباغ،
سردر قیصریه: سردر و جلوخان بازار در ضلع شمالی میدان نقش جهان و رو به روی سردر مسجد امام واقع گردیده و از آثار شاه عباس اول صفوی است که کار ساختمان آن در سال 1026 هـ.ق (به هنگام بازدید پیتر و دلاواله از آن) به پایان رسیده بود (طرح ش 58). این سردر نخست به خاطر ایجاد فضای معماری متناسب با دیگر بناهای اطراف میدان، به ویژه سردر مسجد امام (شاه) ساخته شده بود و با توجه به کتیبه موجود، در زمان ناصرالدین شاه قاجار تعمیر و مرمت شده است. ورودی بازار در این بخش متشکل از یک فضای فرو رفته در ضلع شمالی میدان – به عنوان جلوخان- و سردری مرتفع و زیبا در ضلع خلفی این فضا می باشد. در اضلاع طرفین جلوخان،
بازارهایی در دو طبقه واقع گردیده که در اصل طبقه سومی نیز در اطراف سردر داشته است. این طبقه که تا اواخر دوره قاجار برپا بوده نقاره خانه نامیده می شد و به هنگام طلوع و غروب خورشید در آن تعدادی از نوازندگان به نواختن طبل و کرنا می پرداختند. این رسم نیز تا اواخر دوره قاجار مرسوم بوده است. سردر قیصریه از تناسب و زیبایی خاصی برخوردار است که نمونه آن در کمتر بازاری دیده می شود، جرزهای طرفین سردر با طاق نماهایی در سه طبقه نماسازی شده و لچکی های اطراف سردر با کاشی های نفیس معرق مزیّن شده و پوشش سردر دارای مقرنس زیبا و منقوشی است. نقوش کاشیکاری سردر صورت فلکی «برج قوس» است که به اعتباری زایچه و
سمبل شهر اصفهان است. این نقش نیمه قدامی انسانی را در حال تیراندازی با نیمه تحتانی ببری، با دمی به صورت اژدها نمایش می دهد. بر بالای سردر همچنین تابلوهای نقاشی از دوره صفویه وجود داشته که امروزه تقریباً محو و زایل شده است. موضوع این نقاشی ها، شاه عباس در جنگ با ازبکان، شاه عباس در شکارگاه و تصاویری از مردان و زنان اروپایی بوده است. ظاهراً بخشی از این نقاشی ها کار رضا عباسی، نقاش معروف شاه عباس اول، بوده است. در دوره
ناصرالدین شاه و حکمرانی ظل السلطان بر اصفهان، در ضمن تعمیر و مرمت سردر، نوار کاشیکاری به عرض 30 سانتیمتر در سه ضلع سردر و کتیبه ای به خط سفید و تاریخ 1298 هـ.ق که مؤید تعمیرات این دوره است، به تزیینات سردر اضافه شده است.
بازار قیصریه یا شاهی: این بازار در پشت سر در قیصریه واقع گردیده و کار ساختمان آن در سال 1029 هـ.ق توسط شاه عباس اول صفوی به پایان رسیده است (نقشه ش 57 و 59). این بازار از سردر قیصریه شروع و به بازار چیت سازها و از آنجا به بازار دارالشفاء منتهی می شود و امروزه محل فروش بهترین قلمکارها و کارهای دستی اصفهان است و در قدیم محل فروش گرانبهاترین پارچه ها بوده است. در این بازار چهارسوی بزرگ و با شکوهی معروف به چهارسوی ضرابخانه وجود دارد که به روایتی بهترین چهارسوی بازارهای تاریخی ایران است (نقشه ش 59). این چهارسو پوشش گنبدی منقشی دارد و در طرفین آن سرای لـله بیک یا سرای شاه و بنای معروف به ضرابخانه قرار گرفته است. سرای شاه در دو طبقه و در اطراف حیاط بزرگی ساخته شده و به نوشته شاردن بیش از 140 حجره داشته است.
سری لـله بیک: به نوشته یک نسخه خطی، در موزه بریتانیا، این بنا توسط محب علی بیک لـله
ساخته شده و در آن زرگران، جواهر فروشان و مروارید فروشان و در حجره های بالای آن بزازان و پارچه فروشان هندی مشغول به کار بودند. از دیگر بخش های بازار قیصریه دو تیمچه معروف به جهانگیر و شله و چهارسوی زیبای بازار چیت سازها در جنب دارلشفاء می باشد.
بازار سماورسازها یا مثقالی فروش ها: این بازار نیز از آثار دوره شاه عباس اول صفوی است که دارای چهارسوی بی نظیری بنام چهارسوی کرباس فروش ها با حوضی به سبک صفوی در میانه آن است. از اینجا به وسیله بازار کوچکی به چهارسوی چیت سازها می توان رسید. وجه تسمیه
مثقالی فروش ها به جهت فروش پارچه های گرانبهای زربفت به مثقال بوده است.
بازار زرگرها: از آثار دوره شاه عباس اول و ساخته های محب علی لـله بیک است. این بازار از چهارسوی کرباس فروش ها به بازار قهوه کاشیها منتهی می شود و در میانه آن چهارسوی زیبایی قرار دارد و از انشعاب های آن بازاری است که به دارالشفاء منتهی می شود (دارالشفاء نام
تاریخی بیمارستان بزرگ شاهی، از دوره صفوی بود که در این مکان وجود داشته است).
بازار تفنگ سازها: از آثار عهد شاه عباس صفوی است که از در سرای مخلص به بازار سماورسازها منتهی می شود و بازار منشعب از آن، بازار چخماق سازها نام دارد. این دو بازار را زمانی بنام شمشیرگرها می خواندند و چندین سرا و بازار دیگر نیز در اطراف آن مخصوص ساخت شمشیر بود که اکنون از بین رفته است.
بازار عربان: از قدیمترین بازارهای اصفهان به شمار می آید و بنای اولیه آن به دوره سلجوقی و حتی قبل از آن برمی گردد و به مناسبت مجاورت با گنبد خواجه نظام الملک به «نظامیه» یا «نظام الملکی» نیز معروف بوده است. تا اواخر دوره قاجار رشته های طولانی و متعددی این بازار را به بازارهای دروازه طوقچی و بازار غار و میدان میر وصل می کرد. بازارهای منشعب از بازار عربان یکی بازار ریسمان است که به میدان هاتف وصل می شود و دیگری بازار نجف آبادی ها است. سراهای معروف بازار نیز عبارتند از سرای اردستانی ها و سرای خانی.
بازار درخت سوخته: این بازار مقابل بازار عریان و در دنباله آن قرار گرفته و از قدیمترین بازارهای اصفهان است. از انشعابات آن، بازار هارونیه است که تا نزدیک مسجد علی ادامه دارد. این قسمت را در قدیم بازار بوریاباف می گفتند. از سراهای معروف بازار نیز سرای آقا و سرای پادرخت سوخته می باشد (مسجد کوچک پادرخت – از آثار دوره صفویه – در این بازار واقع است).
بازار «در تالار» یا نیم آور: این بازار از بازاز پادرخت تا چهارسوی معروف به «درباغ قلندرها» امتداد داشته و همانند بازار درخت سوخته و بازار عربان، از بازارهای قدیمی اصفهان و مربوط به قبل از دوره صفویه است. سراهای معروف این بازار عبارتند از سرای سفید، میراسمعیل، مردارکشها
(مروارید فروش ها)، میرزا کوچک، سرای تالار و سرای بزرگ و زیبای حاج کریم (سه سرای اخیر هنوز تجارتخانه اند)، سرای خوانساری ها و تیمچه قزوینی ها. بازاری بنام نیم آور از بازار در تالار منشعب می شود. در این بازار همچنین مساجد و مدارسی از دوره صفویه به بعد وجود دارد.
از آثار قابل توجه بازار «در تالار»، سرای حاج کریم است که در دوره قاجاریه ساخته شده است
(نقشه و طرح های ش 61، 62، 63). نقشه داخلی سرا از هندسه کامل و استواری برخوردار است. در اینجا دو محور عمود بر هم، استخوان بندی مستحکم و قاطعی برای کل طرح پدید آورده که صحن – مهمترین فضای مجموعه – در محل تلاقی دو محور می نشیند. فضاهای دیگر مجموعه نیز در امتداد دو محور و در چهارسوی صحن قرار گرفته و تنها تیمچه از بند این نظم خارج می ماند. صحن اصلی سرا قاعده ای تقریباً مربع شکل با گوشه های بریده دارد و بناهای اطراف آن در دو طبقه ساخته شده است. طبقه دوم نسبت به طبقه اول عقب نشسته است. در میانه هر ضلع و درست روی محورهای اصلی بنا، طبقه دوم پیش آمده و به محاذات طبقه اول قرار می گیرد. در داخل صحن نیز به تبعیت از شکل کلی، حوضی در میانه و چهار باغچه در اطراف آن وجود دارد.
صحن، چهار ورودی دارد که در انتهای چهار دالان بازارچه مانند قرار دارند. سه ورودی به راسته اصلی بازار و ورودی دیگر به حیاط کوچکی که احتمال دارد قبلاً مسقف بوده باشد، راه می یابد. دالان های چهارگانه سرا به غیر از ابتدا و انتهایشان در دو طبقه شکل گرفته و در کل به صورت تیمچه هایی درآمده است. زیباترین بخش بنا تیمچه کوچکی است که در گوشه جنوب غربی بنا قرار گرفته اما از هندسه کلی طرح پیروی نمی کند و دارای ورودی مستقلی از بازار است (نقشه ش 61). این تیمچه در میانه دالانی واقع شده که بین راسته اصلی بازار و دالان جنوبی قرار گرفته است. این دالان و تیمچه که در دو طبقه ساخته شده، هر چند از طریق چند حجره به صحن سرا مرتبط می شود اما می تواند به طور کامل، بنایی مستقل به شمار آید. پوشش تیمچه رسمی بندی است و نورگیرهای مشبک زیبایی دارد.
بازار گلشن یا جارچی باشی: این بازار از چهارسوی باغ قلندرها تا بازار چهارسو (دروازه اشرف) امتداد یافته و از آثار دوره صفویه است و از سراهای بزرگ آن، سرای جارچی باشی، سرای گلشن، سرای ارباب و سرای فخر می باشد. همچنین در این بازار مسجد ملک علی بیک جارچی باشی – از آثار سال 1019 هـ.ق- و مدرسه صدر – از آثار سال 1220 هـ.ق- قرار دارد.
بازار چهارسو: این بازار از بازار گلشن (دروازه اشرف) تا چهارسوی شاه در مجاورت مدرسه ملاعبدالله امتداد یافته و از آثار دوره صفویه است. از بناهای تاریخی این بازار می توان به مدرسه جده و مدرسه ملاعبدالله (هر دو از آثار دوره صفویه)، سرای محمدصادق خان، تیمچه «در قهوه کاشیها»، تیمچه ملک، سرای زیبا و بزرگ مخلص، عصارخانه ای با حمام مجاورش با عنوان شاه، چهارسو، کاروانسرا و مسجد ساروتقی (از دوره صفوی)، سرای نو و منجم باشی اشاره کرد.
تیمچه زیبای ملک در این بازار در اوایل قرن چهاردهم هجری (1323) توسط حاج محمد ابراهیم ملک التجار ساخته شده و دارای تزیینات کاشیکاری و کتیبه تاریخی است. مجموعه ساروتقی نیز مشتمل بر بازار، چهارسو، مسجد، کاروانسرا و حمام، توسط محمدتقی فرزند هدایت الله تبریزی – معروف به ساروتقی و مقتول 1055 هـ.ق- ، صدراعظم شاه صفی و شاه عباس ثانی ساخته شده و ساختمان آن یک سال بعد از قتل ساروتقی به انجام رسیده است. کتیبه این مجموعه به خط محمدرضا امامی و مورخ 1056 هـ.ق است.
بازار منجم باشی که به چهارسوی ساروتقی منتهی می شود از انشعابات بازار گلشن است. دنباله این بازار در دوران صفویه به بازار بسیار طولانی و بزرگ مشعل دار باشی متصل می شده که امروزه اثری از آن برجای نمانده است.
بازارهای اطراف میدان نقش جهان: در اطراف میدا نقش جهان تعدادی بازار و بازارچه وجود دارد که به تعدادی از آنها اشاره می شود. بازار علیقلی آقا که به همراه مسجد و حمامی زیبا در سال 1122 هـ.ق و در دوره شاه سلطان حسین صفوی توسط علیقلی آقا – از غلامان خاصه دربار – ساخته شده است؛ بازار مسگرها و ترکش دوزها، در جانب غربی میدان و مقابل خیابان حافظ واقع گردیده و چهارسویی زیبا داشته که خراب شده است؛ بازار کلاهدوزها و قنادها در طرفین سردر قیصریه؛ بازار لوافها و آهنگران در طرفین خیابان حافظ؛ بازار کفشدوزها که از مسجد شیخ لطف الله تا در مسجد امام (شاه) امتداد دارد؛ بازار رنگرزها که از بازار ترکش دوزها تا بازار دارالشفاء امتداد دارد و اکنون بیشتر کسبه آن فرش فروشند.
از بازارچه های معروف و قدیمی اصفهان که در دوره صفویه ساخته شده نیز می توان به بازارچه مقصودبیک واقع در گوشه جنوب شرقی میدان نقش جهان و در امتداد بازار اصفهان و همچنین بازارچه بلند یا بازارچه شاهی اشاره کرد که در خیابان چهارباغ و ضلع شمالی مدرسه چهار باغ واقع گردیده است.
بازارچه مقصودبیک مشتمل ب
ر بازارچه، سرا و بناهای دیگر، توسط مقصود عصار، از رجال دوره شاه عباس اول ساخته شده است (نقشه ش 65). در یک سند خطی موجود در موزه بریتانیا در مورد سرای مقصودبیک آمده است: «مقصود عصار مردی بود صاحب مال و شاه عباس بزرگ او را پدر گفته بود. مقصود عصار قریب ده – دوازده دکان و کاروانسرا داشت که حالا همه خراب شده. این کاروانسرا را مقصود عصار از مال خود بساخت و پیشکش شاه عباس بزرگ کرد. در اصفهان به خوبی این کاروانسرا نیست بلکه در همه ایران مانند ندارد … در حجره های آن سوداگران لار و هرمز … و بهبهان و تبریز می باشند متاع مردم آن قهوه و تنباکو، جوز، میخک و زنجبیل و هلیله می باشد …».
شاردن نیز در توصیف این سرا آورده است: «این کاروانسرا بسیار بزرگ و به شکل مربع دو طبقه می باشد. بلندی آن به اندازه بیست پا (5/7 متر) و طول آن برابر هفتاد تراز (معادل 5/136 متر) است. مدخل این کاروانسرا، دالان طویلی است که در دو طرف آن دکان است». حجره های بالای سرا به اقامت و استراحت بازرگانان و حجره های پایین به دکان آنان اختصاص داشت و در میانه صحن سرا نیز حوضی بوده است.
بازارچه مقصودبیک در دو طبقه به طول 85، عرض 6 و حداکثر ارتفاع سقف 9 متر ساخته شده است. پوشش آجری بازارچه در سال 1307 هـ.ش تخریب گردید. ورودی سرای مقصودبیک،
کاروانسرای نخجوانیان و مدرسه الماسیه در امتداد این بازارچه واقع می باشد. دکان های بازارچه به شکل مربع و مربع مستطیل است و پوشش طبقه هم کف آنها، امروزه تیر چوبی است اما در اصل دارای طاق ضربی بوده است. در وسط بازارچه، در گذشته چهارسوقی وجود داشته که امروزه تنها آثار کمی از گوشه سازی آن باقی مانده است. درب اصلی سرای مقصودبیک در این چهارسو واقع بوده است. سرای مقصودبیک به مساجد حدود 8500 مترمربع با طرح چهار ایوانی ساخته شده و یکی از بزرگترین سراهای شهر اصفهان به شمار می رفته است.
بازارچه بلند یا شاهی اصفهان (نقشه ش 64) که بخشی از مجموعه مدرسه و کاروانسرای مادر شاه (هتل شاه عباس کنونی) به شمار می رود در دوره شاه سلطان حسین و در حدود سال 1118 هـ.ق ساخته شده و از خیابان چهارباغ تا حد شرقی باغ هشت بهشت امتداد دارد (قسمت شرقی آن عمداً منهدم شده است) و سردر آن در خیابان چهارباغ و اندکی بالاتر از سردر مدرسه چهارباغ واقع است. بازاز نسبتاً طویل با حجره هایی در دو طبقه (با 50 دهنه مغازه) و طاق های بلند است. وجه تسمیه بازارچه بلند نیز به جهت همین طاق های بلند است.
این بنا مدتی متروک بود که در دوره اخیر تعمیر شده و اکنون به عنوان بازار پررونقی به حیات خود ادامه می دهد.
بازار کاشان
بازار تاریخی کاشان و مجموعه بناهای وابسته به آن در بافت قدیمی کاشان و حدفاصل دروازه دولت (میدان شهرداری) و میدان کمال الملک قرار گرفته و از بناهای مهم و قابل توجه این شهر به شمار می آید. (نقشه ش 66، 67، 68).
بنای اولیه بازار کاشان، به پیش از صفویه باز می گردد اما شکوفایی و عظمت آن مربوط به دوره صفویه و زمان شاه عباس اول صفوی است. از معدود آثار تاریخ دار قبل از صفویه، یک جفت در چوبی بزرگ سرای معروف به ذغالی ها، واقع در وسط بازار مسگرها است که این بیت بر آن حک شده است:
برای نفع خلایق چو کرد بنیادش
بسال هشتصد هشتاد و هشت شد معمور
ظاهراً این بیت حکایت از ساخت بنایی در دوره آق قوینلوها (888 هـ.ق) دارد.
در دوره شاه عباس اول، شهر کاشان اهمیت زیادی یافته و در این زمان در میانه راسته بازار بزرگ شهر، چهار بازار مفصل به نام قیصریه مشتمل بر دکان ها و سراهای عالی ساخته می شود. تاریخ اتمام این بازار براساس دو بیت ابوطالب سخی – از گویندگان معروف آن عصر کاشان – 1009 هـ.ق است:
دو زیبا مصرع تاریخ رو داد
بقایش با بقای عمر آصف (1009)
بقای عمر آصف تا ابد باد (1009)
شکوه و عظمت این بازار چنان بود که شاه عباس به هنگام مسافرت به کاشان در آنجا جلوس می کرده و مردم در آن مکان به جشن و چراغانی می پرداخته اند. این بازار به همراه بیشتر بناهای تاریخی کاشان در زلزله مهیب سال 1192 هـ.ق ویران شد، به طوری که امروز کمتر اثری می توان از بازار دوره صفویه به دست آورد.
در اوایل دوره قاجار و سلطنت فتحعلیشاه قاجار، بازار و بناهای جدیدی جایگزین بناهای قدیمی گردید. از جمله مهمترین ساخته های این دوره، بازار نو مسگرها و سرای امین الدوله بود که توسط فرخ خان غفاری، ملقب به امین الدوله ساخته شد. بازار نو مسگرها که از دروازه دولت (میدان
شهرداری) تا میدان فیض و مقابل مسجد میدان امتداد دارد، در دو طرف بیش از 120 دکان بزرگ با ایوانی در جلو و بالاخانه و بالکن فوقاانی داشته و در فواصل دکان ها هم، چندین کاروانسرای وسیع در مقابل یکدیگر با چهارسوهای مرتفع و مسقف وجود داشت به صورتی که انتهای هر دکان به صحن کاروانسراها، پنجره، در و نورگیر داشت. این بازار بعد از مرگ بانی آن در سال 1288 هـ.ق رو به انهدام نهاد و در دوره پهلوی در جریان احداث خیابان از بین رفت و نیز چهارسوق بزرگ و تاریخی آن که در مدخل دروازه دولت بود با احداق میدان شهرداری ویران شد. به نوشته متون تاریخی این چهارسوق بزرگ 34 ذرع شاهی در 24 ذرع وسعت داشته است. امروزه از ساخته های فرخ خان غفاری سرای زیبای امین الدوله بر جای مانده است.
هر بخشی از بازار کاشان، همچون دگر بازارهای تاریخی ایران به صنف خاصی اختصاص دارد (بازار مسگرها، زرگرها، کفاش ها، طراحان قالی، خیاط ها، نجّارها) و سراها و تیمچه نیز در مجاورت این بخش ها قرار دارد.
تیمچه امین الدوله: این سرا در چهارسوق بازار، معروف به میان چال واقع گردیده و ساختمان آن در سال 1285 هـ.ق توسط فرخ خان غفاری ملقب به امین الدوله به پایان رسیده است (نقشه ش 68). سرا در سه طبقه ساخته شده و از استحکام ویژه ای برخوردار است به طوری که بعد از گذشت زمان بسیار، خللی در ساختمان آن به وجود نیامده است. فضای میانی این سرا با گنبد و
نیم گنبدهایی مسقف شده است. این پوشش در سطح زیرین دارای لایه ای تزیینی مشتمل بر قطاربندی با مقرنس های بسیار زیبا و متناسبی است که با آجر و کاشی ایجاد شده و به کمک کلاف های چوبی به پوشش اصلی بنا الصاق شده است. روشنایی داخل فضا نیز از طریق روزنه هایی که در این پوشش تعبیه شده تأمین می شود. بنا با کاشیکاری و گچبری و سنگ های حجاری شده، تزیین شده و در اصل دارای در و پنجره های چوبی مشبکی بوده که تعدادی از آنه
ا هنوز باقی مانده است. تیمچه امین الدوله توسط دو درب بزرگ چوبی به بازار مرتبط می گردد. این بنا به ثبت تاریخی رسیده است.
تیمچه حاج محمدحسین ملک التجار: این سرا یا تیمچه در مجاورت بازار و سرای امین الدوله واقع گردیده و تقریباً همزمان با آن و توسط حاج محمدحسین تاجر ساخته شده است (اواخر قرن 13 هـ.ق). این سرا هر چند کوچکتر از سرای امین الدوله است اما از نظر نقشه، اصول معماری، مصالح و تزیینات شبیه آن است. سرای حاج محمدحسین صورت اولیه خود را حفظ کرده و از طریق درهای چوبی به بازار بزرگ راه پیدا می کند.
سرای شریف خانی یا سرای گمرک: این بنا در جبهه غربی میدان فیض واقع گردیده و درب اصلی آن به وسیله دالان بلندی به بازار بزرگ، در نزدیک ضرابخانه قدیم گشوده می شود. (نقشه ش 67) این سرا در اواخر دوره قاجاریه (ظاهراً به جای کاروانسرای قدیمتری) ساخته شده و دارای نقشه مستطیل شکل و سه طبقه ساختمانی است. طبقه اول مشتمل بر زیرزمین های تابستانی و حجرات و انبارهاست. طبقه دوم که متجاوز از یک متر بالاتر از کف زمین قرار گرفته، حجره های تاجرنشین با صندوقخانه و راهرو و ایوان بلند سرتاسری در جلو حجرات را در بر می گیرد. طبقه سوم مشتمل بر بالاخانه هایی است که جلو هر یک از آنها ایوانی قرار گرفته. نمای رو به صحن بنا دارای کاشیکاری است. وجه تسمیه سرا به گمرک به جهت استقرار گمرکات دوره قاجار در این سرا است.
تیمچه حاج سیدحسین صباغ: این بنا در ناحیه بالا بازار و نزدیک آب انباری به همین نام قرار گرفته و در حدود سال 1240 هـ. ق توسط حاج سیدحسین صباغ ساخته شده و مشتمل بر سه طبقه و دو صحن بزرگ و کوچک است. این بنا نسبتاً سالم بر جای مانده است.
علاوه بر بازار بزرگ و بناهای مرتبط با آن، در گذشته در محلات مختلف شهر، بازارچه هایی بود که تعدادی از آنها هم اکنون بر جای مانده و تعدادی دیگر در جریان خیابان کشی و اقدامات عمرانی از بین رفته است. این بازارچه ها گذر نامیده می شدند و نمونه هایی باقی مانده از این گذرها عبارتند از: گذر باباولی، گذر دروازه اصفهان، گذر سریره، گذر پنجه شاه، گذر امامزاده حبیب بن موسی، گذرپای قپان.
مجموعه بازار تاریخی کاشان به شماره 1284 به ثبت تاریخی رسیده است.
کاظم ملازاده
منابع: آگاهینامه. ش 27، 1356 ، ص 7؛ فرخ یار. 1369، ص 65 و ص 54-52
معتمد امینی و دیگران. 1355 ، ص 54-50 ؛ نراقی. 1348 ، ص 284-272
الف- نگاهی به تاریخچه بازار کاشان
«مجموعه شهر قدیمی کاشان را تعدادی محله و در اصطلاح محلی کوی تشکیل می داده است. مجموعه پیوسته مرکز شهر مشهور به بازار بزرگ مرکب از عناصر مختلف مانند تیمچه، مسجد، حمام، کاروانسرا، راسته بازارهای صنفی مانند مسگری و رنگرزی تشکیل شده بود.
یک سر بازار در دروازه دولت یا حدود میدان شهرداری بوده و سر دیگر آن به فضایی که امروز به میدان کمال الملک معروف است می رسیده …»
در کتب معدودی که در مورد تاریخ کاشان در دست است می خوانیم:
«… از جمله ابنیه مهم سابق کاشان و نقاط مشهور و دیدنی قدیم آن، بازارهای بزرگ شهر بوده است که به واسطه آراستگی و طرح عالی ساختمان آن، بسیار با شکوه و موجب جلب توجه و تحسین مسافرین و واردین به شهر گشته، به طوری که هر یک با تعریف و توصیفهای زیاد آن را یاد کرده اند، مانند مؤلف زینت المجالس که می گوید: مثل بازار کاشان در تمام جهان و طول آن بازار تقریباً دو هزار قدم می باشد …
در عهد شاه عباس اول نیز در وسط بازار بزرگ، چهار بازار مفصلی بنام قیصریه، مشتمل بر مستغلاتی چند از دکاکین و کاروانسراهای عالی با اسلوب زیبایی ساخته شده. در سفرهای متوالی شاه عباس اول و جانشینان وی بدان شهر، بازار بزرگ و میدان متصل به آن نخستین مرکز جشن و چراغانی و محل تفریحات شبانه و محفل عیش و نوش و بزم شاهانه بوده است، چنانکه سرآنتوان شرلی انگلیسی که در یکی از سفرهای شاه عباس همراه او به کاشان رفته است، درباره اینگونه پذیراییها که در بازار به عمل آمده شرحی می نگارد.
همچنین جهانگردان دیگر آن عصر هر یک داستانهایی از اهمیت و رونق و شکوه بازار و کاروانسراهای آن بیان کرده اند، از آن جمله تاورنیه فرانسوی می نویسد:
بازار کاشان خیلی زیباست و با طاقهای خوب پوشیده شده. کاروانسراها هم بزرگ و راحت، خصوصاً یکی از آنها خیلی عالی است که نزدیک باغ شاه دولتخانه واقع شده است.
و لکن بر اثر زلزله 1192، بازار پرتجمل و با جلوه و شکوه آن هم مانند سایر عمارات عالیه آن شهر چنان منهدم و ویران گردید که به گفته صباحی بیگدلی:
کوچه و بازار آن شد آنچنان ویران که کس فرق نتوانست کردن این کدام و آن کدام
زمان سلطنت طولانی فتحعلی شاه قاجار، در نتیجه ثبات اوضاع سیاسی و پیشرفت صنایع محلی، ساختمانهای بزرگ و جالب توجهی از کاروانسرا و تیمچه و بازارچه های متعدد در امتداد بازار بزرگ ساخته و پرداخته شد، به طوری که اوژن فلاندن که در سال 1252 ق. به کاشان آمده در سفرنامه اش می نویسد:
در قرن اخیر این شهر به کلی منهدم گشت و از ته عماراتش نابود گردید. بناهایی که امروزه مورد دقت اند بازارها، کاروانسراها و حمامها می باشند.
مهمترین ابنیه قرن گذشته که در بازار احداث گردید بازار نو مسگری و فرخ خان امین الدوله غفاری بوده که از حیث خوش اسلویی و طرح و نقشه عالی آن، از حیث وسعت دهنه بازار و ارتفاع سقف و مزایای دیگر در همه ایران مثل و مانندی نداشته است.
