پروژه دانشجویی مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتصادی تحت word دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتصادی تحت word کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه پروژه دانشجویی مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتصادی تحت word
چکیده
1- مقدمه
2- ماهیت ربا و فلسفه ی تحریم
3- ماهیت نرخ بهره
4- آثار نرخ بهره پولی در اقتصاد
5- شواهد تجربی نرخ بهره
6- رجحان زمانی، نرخ بهره ی پولی و رشد اقتصادی
حالت اول: فضای خالص رمزی
حالت دوم: فضای رمزی- کینز
حالت سوم: سرمایهانسانی تابع نرخ بهره
7- نتیجهگیری
8- منابع و ماخذ
بخشی از منابع و مراجع پروژه پروژه دانشجویی مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتصادی تحت word
- قرآن کریم همراه با شرح آیات منتخب. شورای تحقیق مرکز طبع و نشر قرآن. تهران: انتشارات محراب قلم
- ابراهیمی، محمد حسین (1372). ربا و قرض در اسلام. قم: انتشارات مولف
- بخشی دستجردی، رسول (1383). بررسی آثار و ریشههای بهره با تاکید بر نظریهی بهره حیاتی ساموئلسون در چارچوب الگوی نسلهای تداخلی. پایاننامهی دکترای اقتصاد. دانشگاه اصفهان
- بخشی دستجردی، رسول؛ دلالی اصفهانی، رحیم (1383). درآمدی بر ریشههای ذهنی ایجاد بهره از نظر بوم باورک (یک دیدگاه انتقادی). فصلنامه پژوهشهای اقتصادی. شماره 13، پاییز 1383
- برانسون، ویلیام. اچ (1382). تئوری و سیاستهای اقتصاد کلان. ترجمهی شاکری، عباس. تهران: نشر نی
- بلانچارد، اولیور. جین؛ فیشر، استنلی (1376). درسهایی در اقتصاد کلان. مترجمان ختائی، محمود؛ محمدی، تیمور. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه
- توتونچیان، ایرج (1379). پول و بانکداری اسلامی و مقایسه با نظام سرمایهداری. تهران: انتشارات توانگران
- جونز، چارلز آی (1379). مقدمهای بر رشد اقتصادی. مترجمان سهرابی، حمید و گرایینژاد، غلامرضا. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه
- حرعاملی، محمدبن حسن (1376). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: داراحیاء التراث العربی
- حسینی، جعفر (1386). بررسی نظری و تجربی نرخ ترجیح زمانی در اقتصاد ایران سالهای (1383-1351). پایاننامهی کارشناسی ارشد اقتصاد. دانشگاه اصفهان
- خمینی، روح‌الله (1361). صحیفه نور: مجموعه رهنمودهای امام خمینی. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ؛ مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی
- خمینی، روح‌الله (1371). رساله توضیح المسائل. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات
- دلالی اصفهانی، رحیم (1381). مقدمهای بر نظریه ریاضی پسانداز رمزی. مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان. سال چهاردهم، شماره 1 (شماره پیاپی 26)، پاییز و زمستان 1381
- دلالی اصفهانی، رحیم (1384). راهکارهای دستیابی به جامعهی بدون ربا. مجموعه مقالات چهارمین همایش دوسالانهی اقتصاد اسلامی. دانشگاه تربیت مدرس
سوری، علی (1386). اقتصاد ریاضی (روشها و کاربردها). تهران: انتشارات سمت
- طیب، عبدالحسین (1352). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ اسلامی
- عطاردی قوچانی، عزیزالله (1364). مسندالامام الرضا ابی الحسن علی‌بن موسی علیهماالسلام. مشهد: انتشارات الموتمر العالمی الامام الرضا علیه‌السلام
- کینز، جان مینارد (1348). نظریهی عمومی اشتغال، بهره و پول. ترجمهی فرهنگ، منوچهر. تهران
- مجتهد، احمد؛ حسنزاده، علی (1384). پول و بانکداری و نهادهای مالی. تهران: انتشارات پژوهشکدهی پولی و بانکی
- مکارم شیرازی، ناصر (1362). تفسیر نمونه. جلد سوم. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه
- Bohm-Bawerk, E. V. (1889). The Origin of Interest. Quarterly Journal of Economics 10, 80-
- Friedman, M. (1969). The Optimum Quantity of Money and the other Essays. Adline press
- Keynes, J. M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money. New York: Horcourt, Brace and Company
- Romer, P. M. (1990). Endogenous Technological change. Journal of Political Economy 98, 71-
- Ramsey, F. P. (1928). A Mathematical Theory of Saving. Economic Journal 38, 543-
- Samuelson, P. A. (1958). An Exact Consumption-loan Model of Interest with or without the Social Contrivance of Money. Journal of Political Economy 66, 467-
- World Bank, CD
چکیده
شدت نکوهش ربا در قرآن و روایات و اطمینان از وجود حکمت پشت آن، این پرسش را ایجاد میکند، که فلسفه تحریم ربا چیست؟ از طرفی با توجه به، وجود واژگان متفاوتی برای بیان نرخ بهره در ادبیات اقتصادی که برآمده از مصادیق و موقعیتهای مختلف اقتصادی است، این پرسش مطرح میشود که نرخ بهره منطبق با ربا کدام است؟ و نرخهای بهره منطبق با ربا چه اثراتی بر رشد اقتصادی دارند؟
این تحقیق پس از بررسی فلسفه تحریم ربا و مبانی نظری اثرات نرخ بهره پولی، شواهد تجربی نرخ بهره پولی را در منتخب کشورهای در حال توسعه، OECD و کشورهای جنوب شرق آسیا بررسی میکند. سپس اثر رجحان زمانی و نرخ بهره را در مدل رشد فناوری درونزای رومر (1990) در سه حالت خالص رمزی (فقدان رجحان زمانی)، فضای رمزی- کینز و حالتی که در آن سرمایه انسانی تابعی منفی از نرخ بهرهی پولی است، بررسی میکند. در این بررسی رشد مداوم اقتصادی در افق نامحدود نیز مد نظر است که تامین کنندهی اهداف توسعهی اقتصادی است
شواهد تجربی نشان میدهد، کشورهای OECD و جنوب شرق آسیا در سه دهه اخیر به سرعت نرخ بهره سپرده و وام خود را کاهش دادهاند. همچنین نتیجه بررسی اثر رجحان زمانی و نرخ بهره پولی در مدل رومر بیانگر اثر منفی آنها بر رشد اقتصادی است
واژه گان کلیدی: ربا، نرخ بهره، رجحان زمانی، فناوری درونزای، رشد اقتصادی
1- مقدمه
قرآن کریم هرگونه رباخواری را به شدت محکوم و در حکم جنگ با خدا و پیامبر میداند. همچنین برخی روایات ائمهی اطهار گرفتن یک درهم ربا را معادل هفتاد بار زنا یا زنای در بیتالله الحرام میدانند. این شدت نکوهش ربا در قرآن و روایات و اطمینان از وجود حکمت پشت آن، این پرسش را ایجاد میکند، که فلسفه تحریم ربا چیست؟ از طرفی با توجه به، وجود واژگان متفاوتی برای بیان نرخ بهره در ادبیات اقتصادی که برآمده از مصادیق و موقعیتهای مختلف اقتصادی است، این پرسش مطرح میشود که نرخهای بهرهی منطبق با ربا کدامند؟ بررسی شواهد تجربی نرخ بهره پولی بیانگر کاهش این نرخ در کشورهای توسعه یافته طی سه دههی اخیر است. برای نمونه نرخ بهره وام در ژاپن در سال 2004 به 17 درصد رسیده است. بنابراین سوال مطرح شدهی دیگر اینست که نرخهای بهره منطبق با ربا چه اثراتی بر رشد اقتصادی دارند؟
درجهت پاسخ به این سوالها تحقیق به شش بخش اصلی تقسیم میشود. ابتدا ماهیت ربا و فلسفهی تحریم آن بررسی میشود. سپس در ادامه ماهیت نرخ بهره و تاثیرات نرخ بهره پولی در اقتصاد بررسی میگردد. بخش بعد بررسی شواهد تجربی نرخ بهره در منتخب کشورهای در حال توسعه، OECD و کشورهای جنوب شرق آسیا است. سپس اثر رجحان زمانی و نرخ بهره در مدل رشد فناوری درونزای رومر (1990) در سه حالت خالص رمزی (فقدان رجحان زمانی)، فضای رمزی- کینز و حالتی که در آن سرمایه انسانی تابعی منفی از نرخ بهرهی پولی است، بررسی شده و در نهایت نتیجه تحقیق ارائه میشود
2- ماهیت ربا و فلسفهی تحریم
اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه میفروشند، به زیادتر از همان جنس بفروشد، مثلا یک من را به یک من و نیم گندم بفروشد، ربا و حرام است (امام خمینی، توضیحالمسائل مسئله 2072). بر اساس یک تعریف حقوقی، ربا عبارت است از: بهره وامی که از پیش تعیین شده باشد (مجتهد و حسن زاده، 1384)
حکم تحریم ربا در قرآن در چهار مرحله بیان شده است. در آیه 39 سورهی روم، نخست درباره ربا به یک پند اخلاقی قناعت شده است: «آنچه ربا میپردازید تا در اموال مردم فزونی یابد، نزد خدا فزونی نخواهد یافت؛ و آنچه را به عنوان زکات میپردازید و تنها رضای خدا را میطلبید (مایه برکت است؛ و) کسانی که چنین میکنند دارای پاداش مضاعفند». در آیه 161 سورهی نساء ضمن انتقاد از عادات و رسوم غلط یهود، به عادت زشت رباخواری آنها اشاره میکند و میفرماید: «یکی از عادات بد آنها این بود که ربا میخوردند؛ با اینکه از آن نهی شده بودند». در آیه 130 سورهی آلعمران حکم تحریم ربا به صراحت ذکر شده، هرچند به نظر در این آیه فقط به نوعی از ربا و نوع شدید و فاحش آن (یعنی ربای مرکب) اشاره شده است (قرآن کریم همراه با شرح آیات منتخب، ص 66 و تفسیر نمونه، ج3، ص106). در آیات 275 تا 279 سورهی بقره، هرگونه رباخواری به شدت ممنوع اعلام شده و در حکم جنگ با خدا و پیامبر ذکر گردیده است
در روایات ائمه اطهار نیز ربا به شدت نکوهش شده و گناه گرفتن یک درهم ربا بیش از هفتاد بار زنا ذکر شده است (ابراهیمی، 1372، ص122؛ اطیب البیان، ج3، ص 62؛ وسائل الشیعه، ج12، ص 427)
توجه به آیات تحریم ربا و یقین در حکمت موجود در آنها و توجه به روایات موجود در باب ربا و اطمینان از عصمت و علم لدونی ائمه این سوال را مطرح میکند، که فلسفه و حکمت موجود در پشت این همه تاکید چیست؟ در مورد فلسفهی تحریم ربا مواردی توسط ائمهی اطهار و برخی علما ارائه شده است که در زیر به برخی از آنها اشاره میشود
پیامبر اکرم (ص) ربا را بدترین کسبها میداند (ابراهیمی، 1372، ص 123؛ وسائل الشیعه، ج12، ص426). امام رضا (ع) میفرماید: «علت حرمت ربا اینست که علاوه بر نافرمانی خدا در آن فساد مالی، ظلم و تباه شدن اموال وجود دارد» (ابراهیمی، 1372، ص153؛ مسند الامام الرضا، ج2، ص305). همچنین ایشان میفرماید: «ربا موجب از بین رفتن عمل پسندیده (قرض) است. و در عین حال موجب تلف شدن اموال و سبب طمع و رغبت مردم در بهره شده و این طمع و حرص موجب ترک قرض میگردد» (ابراهیمی، 1372، ص153). امام صادق (ع) میفرمایند: «علت تحریم ربا این است که مردم تجارت را ترک نکند و از حلال رو گردان نشوند و به حرام روی نیاورند» (ابراهیمی، 1372، ص 153؛ وسائل الشیعه، ج12، ص 424 و 425)
امام خمینی معتقداند، ربا موجب ظلم و بیکاری است (ابراهیمی، 1372، ص 166؛ صحیفه نور، جلد 18، ص281). ایشان در جای دیگر میفرمایند: «در کمترین جایی است که به اندازه ربا در قرآن و سنت به آن اهمیت داده شده است و آن را طرد کرده باشد و نکتهاش هم این است که اگر ربا رواج بگیرد فعالیت کم میشود; از یک طرف ظلم است و از یک طرف بیکاری است» (ابراهیمی، 1372، ص 167؛ صحیفه نور، ج 18، ص 281)
شهید مطهری چند دلیل برای حرمت ربا ذکر میکند که عبارتند از: 1- ربا مانع احسان و استفاده محتاجان از دیگران است، 2- قطع رابطه ثروت و کار (کسی که منافع از پول میگیرد ثروتی در اختیار میگیرد که کار نکند.) 3- معطل ماندن قوای انسانی صاحب پول و در نتیجه رکود اقتصادی 4- از بین رفتن طبقه مولد (ابراهیمی، 1372، ص 160و 161)
فوزی عطوی چهار دلیل برای حرمت ربا معرفی میکند، که عبارتند از: 1- ربا موجب افزایش شکاف طبقاتی میشود. 2- نظام رباخواری سبب تمرکز ثروت در عدهای میگردد. 3- رباخواری موجب خوف و ترس غنی از حفظ مال و جانش میشود و موجب خوف فقیر بخاطر روزی معاشش میگردد. نه فقیر از آیندهاش آرامش خاطر دارد و غنی از حفظ مالش خیال راحت دارد. 4- رباخواری موجب افزایش جرایم میشود و در نتیجه عقیده را متزلزل میکند (ابراهیمی، ص 161 تا 166)
خلاصه موارد بیان شده در مورد فلسفه تحریم ربا عبارتند از: کفر، ظلم، تباهی و نابودی اموال، ترک تجارت، بیکاری، هدر رفتن قوای انسانی، ضربه به طبقه مولد[1]، افزایش شکاف طبقاتی، کاهش امنیت و افزایش جرایم، تمرکز ثروت و فراموشی قرض. این موارد بر انواع سهگانه سرمایه در اقتصاد (سرمایه فیزیکی، انسانی و اجتماعی) اثر منفی دارند. به عبارتی توجه به فلسفهی تحریم ربا و مطالعه دقیق اثرات ربا در اقتصاد نشان میدهد، ربا به هر سه نوع سرمایه حد میزند. در شکل (1) مسیر اثرگذاری علل بیان شده در مورد فلسفه تحریم ربا بر رشد اقتصادی مشخص شده است
پرسشی که در اینجا ممکن است مطرح شود اینکه چرا در کشورهای سرمایه داری که بهره و ربا کاملا توجیه شده است و نظام پولی و بانکی این کشورها ربوی است، سرمایه فیزیکی، انسانی و اجتماعی و رشد اقتصادی بالاست. جهت درک جواب این پرسش باید به چند نکته توجه کرد. اول اینکه در این کشورها همانگونه که در ادامه در قسمت 5 (شواهد تجربی نرخ بهره) مطرح میشود، نرخ بهره بسیار کم است (برای مثال در حال حاضر نرخ بهره در ژاپن در حال حاضر صفر است). دوم اینکه سطح سرمایه فیزیکی، انسانی و اجتماعی و رشد اقتصادی در این کشورها هنوز در سطح بهینهی آن نیست. و کاهش نرخ بهره در این کشورها در دهههای اخیر (توجه کنید به قسمت 5 مقاله) نشان میدهد این کشورها این نکته را متوجه شدهاند و به سرعت در صدد کاهش نرخ بهرهی خود هستند
3- ماهیت نرخ بهره
در ادبیات اقتصادی از واژگان متفاوتی برای بیان واضحتر نرخ بهره استفاده میشود. این واژگان متفاوت، از مصادیق و موقعیتهای مختلف اقتصادی نشات میگیرند و بعضا در فضای مکتبی خاصی تعیین میشوند. برخی از انواع نرخ بهره عبارتند از: نرخ بهره پولی، نرخ بهره کالایی، نرخ بهره دستمزدی، نرخ بهره خودی، نرخ بهره اسمی، نرخ بهره واقعی، نرخ بهره بیولوژیک، نرخ بهره تکنولوژیک، نرخ بهره تعادلی، نرخ بهره طبیعی، نرخ بهره خنثی، نرخ بهره بین زمانی و نرخ بهره درون زمانی
البته انواع نرخهای بهره با یکدیگر مرتبط هستند و بر هم اثر گذارند. نرخ بهره، متناسب با وضعیتهای مختلف اقتصاد، حتی ممکن است نامهای دیگری نیز پیدا کند. برای مثال نرخ بهرهی تعادلی در صورتی که با وضعیت طبیعی و بالقوهی اقتصاد سازگار و همخوان باشد، ثبات اقتصادی را به همراه داشته باشد و نرخ بهره طبیعی قلمداد میشودو همچنین نرخ بهره طبیعی که مربوط به عدم بیکاری و یا تورم باشد، نرخ بهره خنثی نام دارد (دلالی اصفهانی، 1384). نرخهای بهره در کل مهمترین اجزاء در سیستم اقتصادی هستند. به طوری که میتوان ادعا کرد، اقتصاد چیزی نیست جز ارتباط میان انواع نرخهای بهره
در بین انواع نرخهای بهره آنچه همخوانی با ربا دارد، نرخ بهره پولی و نرخ بهره کالایی است. نرخ بهره پولی عبارتست از: درصد مازاد بر مبلغی پول که طبق قراردادی برای بازپرداخت آتی قرض داده شده است. نرخ بهره کالایی عبارتست از: درصد مازاد بر مقدار مشخصی کالا که طبق قراردادی برای بازگشت آتی قرض داده شده است. در اینجا چند ویژگی اصلی وجود دارد؛ کالای قرض داده شده و پس گرفته شده همگن باشند، دارای کیل و واحد اندازهگیری باشد، اخذ مازاد قرارداد شده باشد و بین قرض گرفتن و پس دادن زمان وجود داشته باشد
ریشههای واقعی نرخ بهره پولی[2]، بهرهوری موجود در کالای سرمایهای و جمعیت و ریشههای ذهنی، ارجحیت زمانی و مطلوبیت نهایی کاهشی معرفی میشوند[3]. توجه به این نکته ضروری است که، از نظر کلاسیکها پول وظایفش را بر اساس فرایند کالا- پول- کالا (به عنوان واسطهی معاملات) انجام میدهد. که در این حالت پول فقط واسطه و ابزار مبادله بوده و خنثی است. ولی وظیفه سفته بازیای که کینز برای پول تعریف کرده به پول مولدیت میدهد و فرایند جدیدی به شکل پول- کالا- پول خلق میکند. انجام این فرایند نیازمند بزرگتر بودن یکی از دو عنصر پول در طرفین رابطه بالا بوده و در نتیجه انتظار میرود در این حالت (که پول به عنوان کالا محسوب شده)، عوایدی نصیب دارنده پول شود (که همان بهره است). در این حالت پول از حالت ابزاری به هدف بدل شده، از حالت خنثایی خارج و دارای اثر بر متغیرهای واقعی اقتصاد میشود و شرایط بازده برای آن بوجود میآید
4- آثار نرخ بهره پولی در اقتصاد
3 . با توجه به جابجایی سرمایهی انسانی و فیزیکی از طبقه مولد به طبقهی کمتر مولد
4 . برای مطالعه دقیقتر ریشههای بهره مراجعه شود به بخشی (1383) و بخشی و دلالی اصفهانی (1383)
5 . سه ریشه ارجحیت زمانی، مطلوبیت نهایی کاهشی و بهرهوری موجود در کالای سرمایهای را بوم باورک و ریشه جمعیتی بهره را ساموئلسون مطرح میکند
